Tímarit Máls og menningar - 01.09.2004, Síða 109

Bókmenntir
Þorleifur Hauksson
Sannleikurinn eini
Guðmundur Andri Thorsson: Náðarkraftur. Mál og menning 2003.
Náðarkraftur, ný skáldsaga Guðmundar Andra Thorssonar, grípur lesanda ein-
kennilega sterkum tökum strax á íyrstu síðunum. Ekki er það í krafti neinnar
æsilegrar atburðarásar. Frásögnin líður fram í lygnum og hægum straumi. Stíl-
brögð eru að hætti ljóða fremur en skáldsagna: endurtekin stef, myndir og lík-
ingar. Lýsingin er nánast kyrrstæð. Sagan tekur yfir einn sólarhring, frá gullnu
kvöldi mánudags og inn í gráan þriðjudag sem líður til kvölds. Við lendum inni
í miðri veislu fólks sem verður okkur nákomið, fyrst og fremst vegna þeirrar
listar sem einkennir lýsingu á hverjum og einum og á samskiptum þeirra inn-
byrðis.
Og aftur og aftur söfnuðust þau saman við píanóið þar sem raddir þeirra runnu
saman í þýðan hljóm. Katrín stóð beint fýrir aftan manninn sinn og veitti
honum styrk til að halda hugrakkur og ótrauður áfram leið sinni inn í myrkviði
laga Jóns Múla og Fúsa. Hún hafði skærustu röddina en gætti þess að beita
henni einungis til að gefa hljómnum lit, tónn hennar snerti laust við röddum
allra hinna svo að loddi við þær silfur. [...] Geiri þandi brjóstkassann og setti í
herðarnar eins og óperusöngvari á meðan hann lækkaði röddina og hrukkaði
ennið með djúpri innlifun og söng af ýktri fágun með þessari rödd sem hafði
verið unnað af gjörvallri Hreyfingunni og ríkt yfir samverustundunum þegar
sálirnar fundu fýrir samstöðunni í andstöðunni, treganum í gleðinni og sætleik-
anum í ósigrinum. (12)
Inn í lýsingu gleði og eindrægni blandast þannig þegar í upphafí angurvær tónn
vegna einhvers sameiginlegs skipbrots og söknuður effir glötuðum verðmætum.
Svipirfrá liðnum tíma
Sögusvið og tími eru skýrt dregin upp. Það er júlímánuður og aldamót fram-
undan og við erum stödd í Vogahverfinu í Reykjavík, einum af „flóttamanna-
búðum“ sveitafólksins frá sjötta og sjöunda áratugnum. Höfundur hefur ýmis-
legt um þá byggð að segja frá þeim landnematímum þegar stéttirnar runnu þar
saman í einn graut:
TMM 2004 • 3
107