Heilbrigðisskýrslur - 01.12.1959, Qupperneq 165

I.
Sjúkdómar hafa fylgt mannkyninu
frá upphafi, og eins langt og elztu
heimildir greina hafa illkynja æx!i
verið þekkt sem sérstakur sjúkdómur.
MeÖ fornleifarannsóknum á egypzk-
llln múmíum hefur fengizt staðfest-
lng á þeirri hugmynd manna, aö ýms-
lr sjúkdómar nútímans hafi einnig
nrjáð Forn-Egypta, til dæmis hjarta-
sjúkdómar, æðakölkun, nýrnasjúkdóm-
ar> lungnabólga, berklar og krabba-
mein.
Svo sem kunnugt er, stóð læknis-
h'æði Forn-Egypta á háu stigi. Er vit-
að um ýmsar skurðaðgerðir, sem þeir
framkvæmdu, en lyfjameðferð er
cinnig mikill þáttur í læknisstarfi
þeirra tima. Gefa þeir meira að segja
út kennslubælcur i læknisfræði. Ein
mn merkasta þeirra er Papyrus Ebers,
aennd við þýzka fornleifafræðinginn
yeorg Ebers, sem fann menjar hennar
ai'ið 1875. Eru til rit frá um það bil
á0()0 árum f. Kr., en Papyrus Ebers
er talið vera frá um 1550 f. Kr. í bók
Þeirri er meðal annars getið um ýmis
>að við liúðsjúkdómum og krabba-
nieini ásamt fjölmörgum öðrum sjúk-
°nium. Hins vegar er ekki vitað, hvort
gyptar liafi beitt skurðaðgerðum við
þeim sjúkdómi eða ekki.
t'orn-Indverjar lögðu einnig fyrir
Slg skurðlækningar, og er þess meðal
^nnars getið, að þeir hafi gert aðgerð-
a brjóstum kvenna. í Austurlöndum
mar tekið að nema burt brjóstkrabba
t . skurðaðgerðum mörgum öldum
f-vrir Kristsburð.
, etz*n skráðum heimildum um sjúk-
oma eru meira eða minna glöggar
c;.Slngar á krabbameini. Heitin car-
tj/'^na °g scirrhus eru rakin alla leið
kKppokratesar, en talið er, að hann
og samtíðarmenn hans hafi sótt tals-
verðan hluta þekkingar sinnar til
Egypta. Fyrri tíðar læknar gátu þó að-
eins haft skýrar hugmyndir um út-
vortis meinsemdir, enda fer mest fyr-
ir lýsingum þeirra á húðkrabba og
krabbameini í brjóstum kvenna. (Sbr.
bók Vilmundar Jónssonar, Curationes,
bls. 256).
Hippokrates var uppi á árunum
kringum 460—370 f. Kr. Þótt Hippo-
krates sé nefndur faðir læknisfræð-
innar, er hann það að sjálfsögðu ekki
í eiginlegum skilningi, en hann ber
höfuð og herðar yfir lækna fornald-
arinnar og hafði meiri áhrif á þróun
læknisfræðinnar en nokkur annar
læknir frá eldri tima. Rit hans bera
glöggt vitni skarpskyggni, nákvæmni
og undraverðri þekkingu, miðað við
þann tima, sem hann var uppi á. Af
þeim 53 ritum, sem tengd eru nafni
lians, er þó að vísu talið, að meiri
hlutinn, eða um 40, séu ekki skrifuð
af honum sjálfum, en þá vissulega af
þeim læknum, sem voru af hans skóla
og undir lians áhrifum.
Sem skurðlæknir náði hann athyglis-
verðum árangri. Eitt atriði varðandi
skurðlækningar, sem hann lagði meðal
annars mikla áherzlu á, var hreinlæti
við aðgerðir. Slíkar varúðarráðstafan-
ir féllu fljótlega niður eftir hans dag,
og er liðið langt á 19. öld, þegar lækn-
ar almennt fóru að skilja þýðingu
þeirra og beita þeim á ný.
Fyrst eftir daga Hippokratesar var
þróun læknisfræðinnar ör, einkum í
Alexandríu. Ber þar hæst nöfn Herop-
hilosar og Erasistratosar, sem voru
lærisveinar Hippokratesar. Þrem öld-
um eftir þeirra dag er þekktast nafn
rómverska Jæknisins Galenosar (131—
201 e. Kr.). Setti hann fram kenning-