Heilbrigðisskýrslur - 01.12.1959, Side 179

— 177 —
1959
það munu vera Davíð Sch. Thorsteins-
son og Þórður Thoroddsen læknar, en
þeir voru þá að ljúka námi). Nokkur
hæmorrhagi úr sárinu, sem þó stöðv-
aðist við Charpi (en það var táið lín,
sem talsvert var notað við aðgerðir og
sáraumbúnað af þeirra tíma skurð-
laeknum) rak (röku?) i alkohol(i), og
2 smá ligaturum. 28. júlí uppköst eftir
chloroform, 30. júli betri, feberlaus.
31- júlí góð. Sárin gróa vel. Ekki leið
a löngu, áður en utar í brjóstinu fór
að myndast eitill og eins í kringum
það parti, sem skorið var í axilla. Þess-
lr eitlar hafa vaxið talsvert, og hún
hefur sömu stingi og verki i brjóstinu
núna eins og hún hafði, áður en hún
var skorin. Svo án efa vex þetta aftur.
Hörundið yfir eitlinum á brjóstinu er
nokkuð bláleitt „sindstemningen ned-
trykt“, eins og von er til. Hún er mjög
hjartveik. Hún hefur reynt joð-kalium
salva og joð-kalium innvortis, en
frustra“. Loks er þess getið, að hún
hafi verið send af sjúkrahúsinu 24.
sePt. 1880 (með Arcturusi, sem þá var
strandferðaskip hér við land). Dó hún
heima 24. des. 1880 úr brjóstkrabba
skv. ministerialbók.
Loks er getið um eina konu, Gróu
'tagnúsdóttur (aldur vantar), sem
mnlögð var 21. marz 1889. Diagnosis:
>>Tumor mammae ext. (cancer)“. Sama
< ag er gerð exstirpatio, en ekkert frek-
nra stendur skráð í sjúkraskrá. Gróa
Pessi bjó að Melstað, Bráðræðisholli
tdóttir hennar fékk síðar ca. oris og
dótturdóttir ca. mammae 1955), og dó
hun úr ca. mammae recidivans IV2 ári
eftir að Jónassen gerði aðgerðina.
Pyrstur lækna á íslandi, sem fulla
^rmenntun hefur í handlæknisfræði
, háskólaprófi loknu, er Scliierbeck
tandlæknir (1847—1911). Hann er
s'ipaður í það embætti 3. jan. 1883
gegnir því i full 12 ár eða til árs-
lns 1895.
Einu heimildir, sem fundizt hafa un:
sknrðaðgerðir hans hér á landi, skv.
jTPtýsingum Vilmundar landlæknis
^ onssonar, eru þær, sem hér er vitnað
Schierbeck landlæknir ritar grein í
"ospitals-Tidende (Kbh. 1884, II.
Dlndi nr. 27, síðu 673), „Bidrag til
Islands Nosografi“. Gefur hann yfirlit
yfir sjúkdóma þá, er hann hafði til
meðferðar árið 1883.
Lyflæknissjúkdómar alls 587, en
handlæknissjúkdómar alls 363.
Sjúkdómaflokkar eru margir taldir.
Aleðal handlæknissjúkdóma er tumor
mammae (navnlig cancer) hjá einni
konu. Enn fremur birtir hann töflu
yfir allar aðgerðir sínar árið 1883, alls
64, en ckki er þar getið neinnar að-
gerðar við brjóstkrabba, en einnar
„incisio abscessus mammae“.
í ísafold XX. árg. 1893, síðu 186,
ritar Scliierbeck landlæknir grein til
þess að mótmæla þeirri hugmynd, sem
fram hafði komið, um að leggja lækna-
skólann niður.
Segir hann m. a. verklega kennslu
við skólann alls ekki vera svo litla.
„Það hefur heldur ekki verið neinn
hörgull á meira háttar og oft og tíð-
um mjög erfiðum „operationum“, er
lærisveinar hafa verið látnir taka þátt
í, svo að lærisveinar læknaskólans í
Iteykjavík hafa að þvi leyti fengið betri
tilsögn en nokkurs staðar annars stað-
ar ...“. Telur hann síðan nokkra sjúk-
linga á spitalanum, sem aðgerðir hafi
verið gerðar á. Meðal þeirra er þó
ekki getið brjóstkrabba.
Það sem hér á undan hefur verið
rætt um sjúklinga með krabbamein í
brjósti hér á landi, er allt, sem mér
hefur tekizt að finna úr eldri heimild-
um um þessi efni fram til ársins 1891,
en siðan hafa heilbrigðisskýrslur ver-
ið gefnar út. Má þó vera, að enn megi
við þessa upptalningu bæta, en vart
má búazt við, að það verði mikið að
vöxtum. í Þjóðskjalasafninu er nú sam-
ankomið skjalasafn landlæknisem-
bættisins frá stofnun þess og fram á
siðustu ár. Væntanlega mundi þar
helzt að finna upplýsingar til viðbót-
ar, vafalaust þó litið hvað krabba-
mein snertir, ef miðað er við eftir-
tekjur við lestur á Heilbrigðisskýrsl-
um árin 1891 til 1910, sem minnzt er
á hér á eftir.
VII.
í töflu I er sýnt það, sem í Heil-
brigðisskýrslum er talið af sjúklingum
með krabbamein árin 1891—1910.
23