Studia Islandica - 01.06.1940, Side 60

58
ekki til hugar, að dóminum verði fram fylgt, lætur
ekki halda vörð á bæ sínum og sefur fram yfir ris-
mál morguninn, sem óvinirnir koma að Aðalbóli. Hann
er óvinsæll, svo að mörgum mönnum þykir það vel
farið, að hann fái makleg málagjöld ójafnaðar síns.
En ofsinn er ekki eini þátturinn í skapferli hans.
Hess er getið, að hann hafi verið linur og blíður við
sína menn (þ. e. a. s. nágranna sína, sem hann hafði
gefið land í sjálfum Hrafnkelsdal). Hann tekur sér
það nærri að verða að vega Einar og býður Þorbirni
hinar höfðinglegustu bætur fyrir vígið. Þau sáttaboð
eru mjög rækilega orðuð í sögunni og kemur fram í
þeim raungæði og hugkvæmni. Er það nauðsynlegt,
að hið drengilega í fari Hrafnkels komi skýrt fram í
upphafi sögunnar, því annars væri erfiðara fyrir les-
andann að sætta sig við uppreist hans að lokum. Hitt
er fullskiljanlegt, ekki einungis eftir skaplyndi Hrafn-
kels, heldur líka metnaði hvers íslenzks höfðingja á
þjóðveldistímanum, að hann þoli ekki að unna óbreytt-
um þingmanni sínum þess metnaðar að leggja málið
í gerð.
Þegar Hrafnkell vegur Einar, á hann um tvo kosti
að velja, og er hvortveggi illur. Annars vegar er eið-
ur hans, hins vegar að vega heimamann sinn, sem er
honum geðfelldur, fyrir litlar sakir. Þetta er algengt
efnisatriði í fornbókmenntunum, bæði Eddukvæðum
og sögum. Örlögin geta ekið mönnum í þær öngvar,
að hermdarverk sé skásta úrræðið. Bolli verður að
vega Kjartan fóstbróður sinn, Gísli Súrsson Þorgrím
mág sinn, Flosi að brenna Njál og Bergþóru inni. En
mikilmennin velja hiklaust, þó að þeim þyki verk-
in ill.
Miklu örðugra er samt fyrir Iirafnkel að kjósa um
þá tvo kosti, sem Sámur setur honum: að hreppa
skjótan dauða eða lifa við vansæmd, hrakinn og nið-
urlægður. Sóminn var samkvæmt lífsskoðun hetju-