Rit Mógilsár - 2014, Blaðsíða 67

Rit Mógilsár 31/2014 67
vegna meindýra, sjúkdóma, veðra og elds.
Hver er lágmarksávöxtunarkrafa í
arðskógrækt á Íslandi?
Lögum samkvæmt ber lífeyrissjóðum að
ávaxta fé sitt með minnst 3,5% ársvöxtun
(Alþingi, á.á). Þeir McKillop og Hutchinson
(1990) birtu grein um arðsemikröfu fyrir
einkaskógrækt á Bretlandseyjum. Niðurstaða
þeirra var að arðkrafa til skógræktar í eigna-
safni fjárfestingasjóðs með arðsemi að mark-
miði ætti að vera 4,81%. Ávöxtunarkrafa til
raunhæfrar skógarfjárfestingar á Íslandi gæti
því verið á bilinu 3,5-4,8%.
Flestir fjárfestar hafa litla biðlund og vilja sjálfir
njóta ávaxtanna af fjárfestingu sinni. Ein
kynslóð tekur við af annarri á tæplega 30
ára fresti (Rogers, 1994). Langtímafjárfesting
er tæplega lengri en hálft til eitt kynslóðabil.
Iðnviðarskógrækt með alaskaösp og ræktun
jólatrjáa getur sennilega skilað 3,5-5,0%
raunávöxtun á 15-30 árum. Hugsanlega
eru fleiri kostir sem gætu staðið undir þeim
væntingum.
Hvað hindrar arðskógrækt á Íslandi?
Fagfjárfestar hafa skoðað möguleika á fjár-
festingum í skógrækt hér á landi (Björn Ágúst
Björnsson, 2012). Þeir hafa metið það svo
að arðsemi og biðtími geti verið viðunandi.
Það sem hindrar fjárfestingarnar er einkum
þrennt:
1. Hátt og hækkandi landverð
2. Kostnaður, tafir og áhætta vegna
opinberra leyfa
3. Veruleg ræktunaráhætta
Landverð er hátt á Íslandi þegar þess er gætt
að yfirleitt skilar landnotkun í dreifbýli engum
eða því sem næst engum arði. Landverð á
hektara er víða um og yfir tvöfalt hærra en
samanlagður kostnaður við nýræktun skógar
á sama landi. Fyrir fjárfesti er landverðið
einfaldlega aukalegur ræktunarkostnaður
sem bera þarf alla ræktunarlotuna. Verulegur
hluti flestra jarða er óhentugt land sem ski-
lar ekki nægum afköstum fyrir arðskógrækt.
Kostnað vegna kaupa á ónýtanlegu landi
þarf arðskógurinn að bera.
Skógrækt er tilkynningarskyld vegna
umhverfis mats og þarf framkvæmda-
leyfi frá sveitarfélögum. Umhverfismat er
dýrt og afgreiðsla þess tafsöm. Sveitarfélög
veita framkvæmdaleyfi og afgreiðsla þeirra
er ófyrirsjáanleg. Það er því veruleg áhætta
því samfara að kaupa land til skógræktar þar
sem óvíst er hvaða kostnaður verður við
afgreiðslu opinberra leyfa eða yfirleitt hvort
heimild fæst til framkvæmda.
Fagkunnátta í skógrækt er bágborin hér á
landi sem birtist m.a. í því að það er ófyrir-
séð hvort eða að hve miklu leyti plöntur lifa
eftir gróðursetningu eða hve lengi trén eru
að komast á vaxtarskrið. Einnig er óvíst hve
mikill vöxturinn verður þegar trén ná sér á
strik. Þessu til viðbótar er almenn áhætta
vegna sjúkdóma, meindýra, sinuelda og
illviðra. Áhættan er óviss, en hana ætti að
vera hægt að meta. Fagþekking, sem þegar
liggur fyrir, er oft ekki nýtt við skipulagningu
skógræktar og því veruleg hætta á að fjár-
festing í skógrækt tapist og erfitt að meta
horfurnar á tilteknum stað.
Þeir þættir sem hindra fjárfestingu einkaaðila
fyrir eigin reikning í arðsamri skógrækt á
Íslandi snúa fyrst og fremst að skipulagi
landnýtingarmála, menntun, rannsóknum