Þjóðmál - 01.09.2018, Síða 20

18 ÞJÓÐMÁL Haust 2018
Greinaflokkur: Áratug eftir hrun
Heiðar Guðjónsson
Lærum af hruninu –
treystum ekki á inngrip ríkisins
Það er athyglisvert að 10 árum eftir mestu
efnahagsáföll íslenskrar hagsögu virðist sem
fæstir hafi dregið réttan lærdóm af hruninu.
Hávær umræða er um inngrip ríkisins í rekstur
flugfélaga og starfshópar hafa verið skipaðir,
sem hitta reglulega ráðherra, til að fara yfir
stöðu mála. Það er látið að því liggja að
skylda hvíli á hinu opinbera að grípa inn í.
Mikilvægasti lærdómur hrunsins var sá að
ríkið á ekki að taka yfir skuldbindingar einka­
fyrirtækja. Álag á skuldir Íslands hækkaði
gríðarlega þegar kynnt var að Glitnir yrði
væntanlega tekinn yfir af íslenska ríkinu í
september 2008. Sem betur fer varð ekkert
úr því feigðarflani.
Það var Íslandi til happs að Seðlabanki Íslands
var ekki lánveitandi til þrautavara, hann hafði
ekki aðgang að erlendum gjald eyri og gat því
ekki með nokkru móti komið bönkunum til
bjargar. Eins var íslenska ríkið aðþrengt og hafði
engin tök á að grípa inn í. Það var lán í óláni.
Þegar horft er til baka á hvernig mismunandi
lönd brugðust við fjármálakreppunni er ljóst
að í þeim tilfellum þar sem aðgangur að
alþjóðlegu fjármagni var fyrir hendi freistuðust
embættis­ og stjórnmálamenn til að velta
vanda einkafyrirtækja yfir á almenning.
Patrick Honohan, fyrrverandi seðlabankastjóri
Írlands, hefur lýst því hvernig þeir ákváðu að
„taka sénsinn“ með að lýsa yfir ríkisábyrgð á
Ríkisstjórnin sem sat 2009­13 undir forsæti Jóhönnu Sigurðardóttur sinnti ekki hagsmuna gæslu fyrir almenning í Icesave­
málum, sýndi kröfuhöfum allt of mikla linkind og fórnaði hagsmunum íslensks almennings í þágu hrægamma sjóða sem
sérhæfa sig í því að ryðjast inn í kreppur og krefjast þess að fá margfalt greitt fyrir fjárfestingu sína. (Mynd: VB/HAG)