Þjóðmál - 01.12.2019, Qupperneq 65

ÞJÓÐMÁL Vetur 2019 63
Hönnuðir appa nota fjölmörg brögð til að
lokka þig til þeirra, þau sömu og framleiðendur
spilakassa nota. Síminn er með fjölmörgum
mismunandi litríkum öppum sem gefa frá
sér alls kyns hljóð. Margir appframleiðendur
velja heita liti á myndtáknin sín (e. icon) þar
sem við löðumst frekar að þeim en öðrum.
Við tökum sérstaklega eftir rauðum lit sem
almennt er notaður til að tákna bann eða hættu
í umhverfinu. Bólan sem táknar eitthvað
ólesið, til dæmis ólesnar tilkynningar eða
tölvupóst, er einmitt rauð þess vegna. Græn
eða gul bóla hefur ekki sömu áhrif.
Síðan eru fjölmörg öpp með straum af
upplýsingum, eins og Instagram, þar sem
fólk birtir myndir. Þegar við viljum skoða
hvort nýjar myndir séu komnar getum við
ýtt viðmótinu niður (e. pull to refresh) og
þá athugar Instagram hvort eitthvað nýtt
sé komið. Hringur, sem snýst, táknar að
verið sé að athuga málið. Þetta er eins og
spilakassi, við ýtum á takkann og bíðum.
Skyldi koma vinningur? Komi eitthvað nýtt
birtist það með uppörvandi hljóði og við
fyllumst vellíðan eins og þegar við vinnum í
spilakassa. Sú aðgerð að ýta viðmótinu niður
gefur okkur falska tilfinningu um að við séum
við stjórnvölinn.
Fleira er gert. Vilji einhver spjalla við þig
kemur tilkynning (e. notification) á skjáinn
og jafnvel hljóð. Reyni einhver að ná í þig
er sjálfsagt að við vitum það strax, eins og
þegar sími hringir. Öppin senda þér einnig
skilaboð. Facebook lætur þig vita ef vinur
þinn hefur áhuga á atburði sem er nálægur.
Þessi skilaboð eru frá appinu sjálfu en ekki frá
vini þínum. Hann veit reyndar ekkert um að
þú fáir þessi boð. Þar sem við erum félags­
verur og vinur okkar er að gera eitthvað er
það notað til að lokka okkur inn á Facebook.
Tilkynningar birtast tilviljanakennt og hvenær
sem er. Ávani verður einnig til vegna þeirrar
þarfar að taka upp símann til að athuga
hvort eitthvað sé nýtt, einhverjum hafi líkað
Instagram­mynd sem þú settir inn eða nýr
póstur eða læk hafi komið á Facebook. Kæmu
allar tilkynningarnar einu sinni á dag í bunka
væri það ekki eins ávanabindandi.
Öll þessi brögð virðast virka eins og sést þegar
fylgst er með snjallsímanotkun. Hönnuðir
iPhone­, iOS­ og Android stýrikerfanna hafa
náð miklum árangri og hið sama gildir um
app­framleiðendur. Um leið og fólk þarf að
bíða er síminn tekinn upp, hvort sem það er
á biðstofu hjá lækni, í röð í verslun eða í bíl á
rauðu ljósi. Fari fremsti bíll ekki þegar af stað
á grænu ljósi er bílstjórinn líklega í símanum
að lesa Facebook, skoða Instagram eða leysa
Sudoku. Í könnun, sem gerð var á ferðum
þriggja milljóna bandarískra bílstjóra í þrjá
mánuði, kom í ljós að í 570 milljón ferðum var
síminn tekinn upp í 88% tilfella. Símanotkun
var 3,5 mínútur af hverjum 60 sem eknar voru.
Í könnun, sem fyrirtækið SMS Global gerði
árið 2016, sofa 90 af hundraði fólks á aldrinum
18 til 29 ára með símann hjá sér. Þá skoða
fjórir af hverjum fimm símann áður en 15
mínútur eru liðnar frá því að viðkomandi
vaknar. Helmingur athugar jafnframt símann
ef vaknað er upp um miðja nótt.
Sumir framleiðendur farsíma virðast hafa
fengið samviskubit vegna símafíknar fólks
því að á Samsung­símum er mjög auðvelt
að fylgjast með notkun og hve mikil hún er
í hvaða appi. Sömuleiðis býður Apple upp á
Screen Time til að gefa þér upplýsingar um
hve miklum tíma þú eyðir í símanum.
Af öllum þeim tegundum af öppum sem
eru í snjallsímum er ein sem sker sig úr,
samfélagsmiðlar. Samkvæmt könnun, sem
fyrirtækið Manifest gerði árið 2018, eru
samfélagsmiðlar notaðir 39% af tímanum
en leikir og samskiptaöpp 10% hvort. Tvö
fyrirtæki eru með átta af tíu vinsælustu
öppunum, Google og Facebook. App
þess síðarnefnda er í 81% af snjallsímum í
heiminum.