Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2009, Síða 136

Múlaþing
strengjum samtals 805 þúsund krónur, enn
þá voru eignir rafveitunnar metnar á 981
þúsund krónur. Enn einu sinni sýndu
Reyðfírðingar í verki hug sinn til
Rafveitunnar, og að þeir kunnu enn að meta
gullmolann, sem þeir höfðu komið sér upp
við erfíðar aðstæður. Og ekki höfðu þeir
heldur gleymt þeirri framsýni, sem ríkti,
þegar ráðist var í að koma Rafveitunni á fót
og tileinkuðu sér hana einnig í þessu máli.
Þeir höfðu engu gleymt, enda þvemeituðu
þeir að selja Rafveituna og eiga hana enn.
Þeir vissu sem var, að Ríkisveitumar þyrftu
að selja þá raforku, sem framleidd væri í
virkjunum þeirra og að þær kæmust ekki
upp með að neita að selja orku frá
virkjunum, sem byggðar voru fyrir
almannafé enda varð sú raunin á. Arið 1958
var lína frá Grímsá tengd kerfí Rafveitu
Reyðarfjarðar, en þá hafði orkuþörfin
stóraukist með tilkomu síldarbræðslunnar,
sem Síldarverksmiðjur ríkisins höfðu þá
byggt, ásamt ýmissi annarri starfsemi, sem
þá var hafín, svo sem síldarsöltun,
fiskvinnsla o.fl.
Ég gat þess hér að framan, að slys hefði
orðið, þegar fyrstu vélamar vom valdar. En
það gerðist annað slys, þegar þær nýju voru
settar upp.
Þá var þeim gömlu hent eins og hverju
öðm drasli í stað þess að láta elstu vélina
standa á sínum stað í stöðvarhúsinu með
öllu, sem henni tilheyrði, töflunni og öllum
búnaði. Þrátt fyrir þá annmarka, sem vora á
þessum gamla vélbúnaði, var þar ýmislegt
að fínna, sem áhugamenn um raftækni
hefðu gaman af að skoða. Dæmi: Hvemig
var farið að því að fá tvenns konar (tvær)
spennu frá sama jafnstraumsrafli. Það er
2x220 volt og 1x440 volt. og ýmislegt
annað, sem nú heyrir sögunni til. En það
vill nú svo til, að elsta vélin á Eskifirði var
svipuð að gerð, en þar var spennan 2x110
og 1x220 volt. Það eina, sem mér er
kunnugt um að eftir sé af þessum gömlu
vélum, er húsið af gamla A.E.G. rafalnum,
sem er notað sem fótur undir flaggstöngina
við stöðvarhúsið. Þannig var kvittað fyrir
langa og góða þjónustu þessara véla, þó hún
væri ekki með öllu gallalaus. I mínum
augum vom þessar gömlu vélar ekki bara
dauðir hlutir, heldur listaverk með sál. Þar
með er upptalið það, sem ég get lagt til sögu
Rafveitu Reyðarfjarðar, sem er fyrir margra
hluta sakir vert að geyma, ef seinni tíma
menn hefðu áhuga á að kynna sér, hvemig
tilkoma rafmagnsins breytti daglegu lífi
fólks, sem áður mátti þola myrkur og kulda.
Ef einhver hefði áhuga á að kynna sér eða
taka saman fróðleik um Rafveitu Reyðar-
fjarðar um tímabilið frá því þessi samantekt
endar til þessa dags, ætti það að vera
auðvelt og tilhlýðilegt vegna þess, að ég
veit ekki betur en að Rafveitan sé nú til
sölu, og vonandi verður einhver til að kaupa
hana áður en langt um líður.
Eftirmáli
Eins og verða vill vantar í þessi skrif ýmis-
legt, sem vert væri að segja frá og er til í
þeirri ruslakistu sem mest hefur verið
gramsað í, en það er heilabú þess sem hér
pikkar á tölvu, ýmis skjöl frá föður mínum,
auk ýmissa annarra gagna sem ekki er
ástæða til að telja upp. Á sama hátt má segja
að einhverju sé ofaukið, en það metur hver
fyrir sig. Meðal þess sem enn leynist í
mslakistunni götóttu eru samskipti föður
míns við herliðið á Reyðarfirði á stríðs-
ámnum og ýmislegt um daglegt líf á
rafstöðinni á þessum ámm. Að sjálfsögðu
blandast svo inn í það allt saman bemsku-
minningar manns, sem í rauninni hefur
aldrei hugsað um annað en vélar, en hefur
þó neyðst til að hugsa um það sem fylgir
því að sjá sér og sínum farborða.
134