Saga - 2016, Síða 10

faldlega segja hvað okkur sýnist landinu til skaða vera, og verða kunna
til viðréttingar, ef Guð vildi lukku þar til gefa. Því nema hann byggi
húsið, þá erfiða þeir til ónýtis sem það uppbyggja. ψ 127.1.2
Mörg umkvörtunarefni Ólafs og Bjarna lúta að búskap og jarðamál-
um en einnig að ferðalögum, fjárkláða, stjórnvöldum og réttarfari.
Jarðir séu oft allt of dýrt leigðar, á þeim séu of mörg leigukúgildi og
álögur verði til þess að ábúendur, sem hefja búskap, verði stundum
öreigar á tveimur til þremur árum. Skattar og aðrar álögur séu
einnig miklar, búreisuskattur hár á þeim sem séu nýgiftir og valds-
menn innheimti skatta sem ekki sé lagastoð fyrir. Við þessu verði
brugðist með því að lækka jarðarafgjöld og banna valdsmönnum að
leggja „lögin út eftir sínu höfði eður sér í behag“. ein tillaga þeirra
er að „allt almúgakvenfólk lærði að slá eins og karlmenn“, því flestir
almúgamenn séu of fátækir til að geta haldið vinnuhjú og jafnan séu
fleiri konur en karlmenn á heimilum.
Þeir félagar hafa einnig horn í síðu lausamanna, þeirra sem ekki
höfðu fastan búskap en sáu fyrir sér með ýmiskonar vinnu. en þó er
þeim verst við lausamenn „í kyrrþey“, því þeir borgi alls engan
skatt til sameiginlegra þarfa. Lausgangara og betlara verði síðan að
setja í tukthúsið á Arnarhóli, því fátækt fólk geti ekki séð þeim fyrir
fæði og klæðum. Í þessu efni vildu þeir hreppstjórar, Ólafur og
Bjarni, að sýslumenn létu til sín taka. ekki síður kvarta þeir yfir hin-
um ríku bændum sem kaupi „í hópatali tóbak og brennivín“ og selji
öðrum með mikilli álagningu. Það sem gæti ráðið bót á þessu meini
væri að kaupmenn versluðu allt árið en ekki bara yfir sumartímann
og enginn fengi að kaupa hjá þeim meira af þessari vöru en það sem
hann þyrfti til eigin nota.
Siglingar stúdenta og handverksmanna telja Ólafur og Bjarni
heldur ekki landinu til framdráttar. Margir, sem ekki hafi efni á því,
fari til kaupmannahafnar og komi stórskuldugir til baka. Stúdentar
sem svo sé ástatt um eigi frekar að halda sig heima hjá foreldrum
sínum og séu fullsæmdir af því. Handverksmenn sem sigli læri oft
ekki það sem gagn sé að fyrir landið og telja félagarnir að þeir ættu
fremur að giftast og hefja búskap en að stunda „nauðsynjalausar
siglingar“. Þeir sem leggi stund á skinnaverkun séu þó undanþegnir
og séu líklegir til að koma landinu að gagni.
hrefna róbertsdóttir8
2 Landsnefndin fyrri 1770–1771 I, bls. 362.
Saga vor 2016.qxp_Saga haust 2004 - NOTA 17.5.2019 10:09 Page 8