Saga


Saga - 2016, Qupperneq 148

Saga - 2016, Qupperneq 148
ur haldnar: „Vinnukonur ganga með sama slag. Í sveitum ganga þær að sín- um vefum, berar og blóðugar á handleggjum, sem þær fá af garninu, að draga fyrirvafið í gegnum skilið upp á innlenda vísu, í köldum húsum, oftast á móts við bæjardyrnar.“3 Vinnumenn og vinnukonur voru ráðin í ársvistir hjá bændum og Vilhelm fjallar hér um vistarskylduna, kjör þessa fólks og tilraunir þess til að hafa áhrif á stöðu sína og aðstæður frá ýmsum sjónarhólum. Afmörkun og helstu niðurstöður Afmörkun rannsóknarinnar miðast annars vegar við árið 1783, þegar lausa- mennska var bönnuð og vistarskyldan hert næstu öldina. Hins vegar mark - ast hún af nýjum lögum, sem voru sett árið 1863 um lausamenn og hús - menn, sem leyfðu tilvist lausamanna að nýju. Vistarskyldunni var síðan svo að segja aflétt árið 1866. Fræðileg nálgun verksins byggist á kenningum um hversdagsandóf út frá skrifum James C. Scott og út frá valdaafstæðum sem Michel Foucault hefur orðið tíðrætt um. Áherslan er því á að skoða hvernig fólk brást við valdboði og reglum samfélagsins. ekki er verið að skoða hugmyndafræði eða fyrirætlanir stjórnvalda eða húsbænda í þessu riti heldur hvaða svigrúm almenningur, sem bundinn var vistarskyldu, hafði til að hafa áhrif á eigið líf. Ritgerðin byggist á ítarlegri, vandaðri og frumlegri rannsókn á frum- heimildum, aðallega dómabókum sýslumanna, þar sem beitt er kenningum og aðferðum hugvísinda og félagsvísinda á frjóan og skapandi hátt. Texti rit- gerðarinnar er skýr og læsilegur án þess að gefið sé eftir í fræðilegri ná - kvæmni og greinandi nálgun. Málfar er gott og bókin prýðileg aflestrar. Vistarskyldan er skilgreind með víðum hætti og er talin vera samofin mörgum þáttum samfélagsins: Vistarskyldan var í senn atvinnustefna, uppeldisaðferð, eftirlits- og ögunartæki og félagslegt öryggisnet og snerti sem slík líf nánast allra landsmanna af báðum kynjum á einhverjum tíma á lífsferli þeirra.4 Samspil valds og andófs er mikilvægt í rannsókninni, siðræn ögun vistar- bandsins og sá núningur sem af togstreitunni hlaust. Stigveldi og samfélags- legur agi er talinn hafa verið vaxandi frá 16. öld og fram á þá 19. og vistar- bandið er skoðað í því ljósi. Margt er órannsakað varðandi aga og beitingu hans á árnýöld og ritgerðin er framlag til þeirrar umræðu. andmæli146 3 Sama heimild, bls. 676. 4 Vilhelm Vilhelmsson, Sjálfstætt fólk? Vald og andóf á Íslandi á tímum vistarbands (Reykjavík: Háskóli Íslands 2015), bls. 3. Hér eftir verður vísað til doktorsritsins með vísunum í síður í sviga. Saga vor 2016.qxp_Saga haust 2004 - NOTA 17.5.2019 10:09 Page 146
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152
Qupperneq 153
Qupperneq 154
Qupperneq 155
Qupperneq 156
Qupperneq 157
Qupperneq 158
Qupperneq 159
Qupperneq 160
Qupperneq 161
Qupperneq 162
Qupperneq 163
Qupperneq 164
Qupperneq 165
Qupperneq 166
Qupperneq 167
Qupperneq 168
Qupperneq 169
Qupperneq 170
Qupperneq 171
Qupperneq 172
Qupperneq 173
Qupperneq 174
Qupperneq 175
Qupperneq 176
Qupperneq 177
Qupperneq 178
Qupperneq 179
Qupperneq 180
Qupperneq 181
Qupperneq 182
Qupperneq 183
Qupperneq 184
Qupperneq 185
Qupperneq 186
Qupperneq 187
Qupperneq 188
Qupperneq 189
Qupperneq 190
Qupperneq 191
Qupperneq 192
Qupperneq 193
Qupperneq 194
Qupperneq 195
Qupperneq 196

x

Saga

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Saga
https://timarit.is/publication/775

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.