Saga - 2016, Page 165

Jóhanna katrín Friðriksdóttir, WOMeN IN OLD NORSe LITeRA -
TURe. BODIeS, WORDS, AND POWeR. The New Middle Ages.
Ritstjóri ritraðar Bonnie Wheeler. Palgrave Macmillan. New york 2013.
192 bls. Tilvísanir, heimildaskrá, atriðisorðaskrá.
Bókin Women in Old Norse Literature kom út árið 2013 en er byggð á doktors-
ritgerð höfundar frá árinu 2010. yfirlýst markmið rannsóknarinnar er að
fjalla um þá mynd sem norrænar miðaldabókmenntir sýna af tengslum milli
kvenna og valda (bls. 8). Til þess notar höfundur mikinn fjölda dæma úr
Íslendingasögum, fornaldarsögum, riddarasögum og konungasögum. einnig
er greinilegt að höfundi er í mun að brjóta upp staðlaðar ímyndir í um -
fjöllun um konur í norrænum miðaldabókmenntum og víkka sjóndeildar-
hring fræðimanna en jafnframt kynna efnið fyrir þeim sem fjalla um svipuð
efni í evrópskum miðaldarannsóknum (bls. 2). Metnaður rannsóknarinnar
liggur í heimildanotkun en til grundvallar liggur allur veraldlegur skáld-
skapur í óbundnu máli frá því um 1200 og allt til siðaskipta á 16. öld. Þessi
nálgun er til fyrirmyndar og endurspeglar breyttar aðferðir í rannsóknum á
íslenskum miðaldabókmenntum sem vonandi munu með tíð og tíma einnig
ná yfir kaþólskar bókmenntir og endurgerðir riddara- og fornaldarsagna í
rímum.
Bókin skiptist í fimm kafla þar sem rannsakaðar eru nokkrar „erki -
týpur“ kvenna í íslenskum miðaldabókmenntum. Í fyrsta kaflanum er
fjallað um tvær ólíkar gerðir kvenpersóna, eggjarann úr Íslendingasögum
og hina vitru og ráðgefandi eiginkonu úr fornaldarsögum. Annar og þriðji
kafli fjalla báðir um persónur á mörkum hins yfirnáttúrlega, göldróttar kon-
ur úr Íslendingasögum og fornaldarsögum og tröllkonur úr fornaldar -
sögum. Síðustu kaflarnir tveir snúast um konur af háum stigum í bók-
menntum. Sá fyrri byggist á konungasögum og sá seinni á hinum sérstæðu
meykóngasögum innan flokks riddarasagna en einnig fornaldarsagna. Sá
hluti bókar sem lýtur að hinni vitru og ráðgefandi eiginkonu er augljóslega
sá sem er höfundi hugleiknastur. Það er einnig hann sem er áhugaverðasta
framlag bókarinnar og Jóhanna katrín færir sannfærandi rök fyrir því að
þessi ráðandi persónusköpun hafi til skamms tíma ekki verið nógu sýnileg
í fræðunum. kaflinn um kvenpersónur í konungasögunum sker sig aftur á
R I T D Ó M A R
Saga vor 2016.qxp_Saga haust 2004 - NOTA 17.5.2019 10:09 Page 163