Saga - 2016, Blaðsíða 172

sóknir, ekki upplýsinganáma á borð við Fornbréfasafnið. Hún er, eins og
fyrr segir, gefin út til lestrar og er í öðru lagi mætavel heppnuð kynning á
dánarbúunum sem heimildaflokki og möguleikum þeirra. „Síðan er bara að
fara í gögnin sjálf og vinna úr hugmyndum sem kvikna,“ eins og Már
bendir á (bls. 27). Maður veltir fyrir sér hvort vert væri að gefa út meira af
þessum heimildum, þá í samstæðari heildum, ætlað sem hráefni frekar en
lesefni og væntanlega á neti frekar en pappír. en það er spurning sem
varðar ekki þessa bók; hún þjónar öðrum tilgangi og gerir það vel.
Af því hún er ekki hugsuð sem efnisnáma er ekki þörf fyrir eins ræki-
legar skrár og t.d. í Fornbréfasafninu. Már sleppir nafnaskrá en þjappar
atriðaskrá á röskar þrjár blaðsíður (bls. 413–416). Hann velur fá efnisorð
með víðri merkingu (t.d. „húsakostur“ sem nær yfir öll fyrrnefnd dæmi af
Ingjaldssandi án þess vísað sé sérstaklega á „baðstofu“, hvað þá „baðstofu -
fjalir“) og er með býsna tæmandi vísanir frá þeim. (Ég þurfti að leita lengi
áður en ég fann á einum stað „ífæru og ýsukróka“ sem ekki var vísað til
undir „veiðarfæri“.) Aðeins á stöku stað velur Már forvitnileg undirhugtök,
skráir t.d. undir „skipti“ allt sem segir um skipti á dánarbúunum en auk
þess undir „jafn arfur“ þau níu dæmi þar sem systur erfa til jafns við
bræður. Svona skrá fer að sjálfsögðu ekki eftir orðalagi heimildanna sjálfra,
enda er það ósiður við gerð atriðaskráa.
Í samræmi við stefnu ritraðarinnar eru heimildirnar birtar án skýringa,
nema þegar Már smeygir upplýsingum inn í inngangsefni, eins og að „trés-
fótur“ sé raunar þrífótur og „emm“ eða „ems“ tegund af klæði. Annars vísar
hann lesendum á að fletta upp sjálfir, nefnir Íslenska orðabók og ritmálssafn
Orðabókar Háskólans (bls. 29) og ætti að bæta við gömlu Blöndalsorða bók -
inni. Það er gagn og gaman að lesa heimildatexta án skýringa og reyna að
ráða í orð sem maður þekkir ekki fyrir (eins og að sumarbær kýr gæti verið,
nánar til tekið, „grasbær“ — ótal dæmi þessu lík). Býsna margt skil ég samt
ekki nema fletta upp og alls ekki alltaf sem það dugir til. Ég finn t.d. hvergi
skýringu á áhaldinu „snærisstól“. en get þá ekki heldur ætlast til að Már sé
búinn að finna hana fyrir mig.
Helgi Skúli Kjartansson
ritdómar170
Saga vor 2016.qxp_Saga haust 2004 - NOTA 17.5.2019 10:09 Page 170