Gripla - 2021, Page 144
GRIPLA142
finna staðina. Ef nefna skal efnislegar hliðstæður má benda á að refurinn
ber hrafninn saman við svan í þriðju línu kvæðisins: Corue decore decens,
cygnum candore parentas. / Si cantu placeas, plus aue quaque places („Skínandi
fagri krummi, um bjarta ásjónu kippir þér í kyn svansins. / Kunnirðu
einnig að skemmta með söng, berðu af hverjum fugli“). Þennan saman-
burð hrafnsins við svaninn er hvorki að finna í sömu dæmisögu á grísku
né í sambærilegri predikun eftir Jacques de Vitry, hvað þá í lausamáls-
dæmisögum Romulusar. Önnur söfn með sögum Esóps hafa ekki þessa
dæmisögu, svo samanburður við þau kemur ekki til greina. Hér er þá
komin skýr efnisleg tenging milli formála Adonias sögu og 15. dæmisögu í
versum eftir Anonymus Neveleti, sem við höfum séð að var til á Íslandi á
13. öld (sbr. Þjms frag 103). Vissulega hefur sagan verið endursamin tölu-
vert. Í íslensku gerðinni kallar rebbi krumma bróður svansins, sem þó gæti
verið skapandi misskilningur á latneska sagnorðinu parentas („þú hyllir
látinn frænda [með fórn/blóðhefnd]“), sem er fremur fátítt í svo yfirfærðri
merkingu sem hér bregður fyrir. Eins virðist í latneska kvæðinu ekki vísað
til svanasöngs heldur fuglasöngs almennt en íslenski höfundurinn veit
(einn allra í varðveittum forníslenskum heimildum) að söngur svansins er
sætur: „ekki vætta skortir þig við þinn bróður svan utan þat eitt, at þinn
söngr er ei svá sætr sem hans er.“ Auk þess er fuglinn F(o)enix eða Fönix
ekki nefndur í latínunni, hvað þá heldur að hrafninum sé líkt við hann að
fegurð. Ævintýrafuglinn Fönix var samt þekktur á Íslandi og er nefndur
í tveimur frumsömdum riddarasögum frá sama tímabili og Adonias saga,
Flóres sögu konungs og sona hans og Jarlmanns sögu ok Hermanns. Gæti
það bent til einhverra tengsla á milli þessara sagna. Því er næsta víst að
höfundur Adonias sögu hefur sjálfur bætt þessum kynjafugli við dæmi-
söguna, þótt það sé gert með fullri virðingu fyrir þeim anda sléttmælgi,
skjalls og háðungar sem einkennir orð refsins.
Lítum þá á söguna af úlfi og lambi, sem er töluvert styttri en fyrri sagan
í endursögn höfundar Adonias sögu:
En ef valdzmaðurinn ágjarn færr eigi með því fengit mútuna þá
ógnar hann lítilhugaðan mann, svá at af óttanum þorir hann eigi
annat en láta til slíkt er hinn ágjarni krefr. Ok til líkingar segizt sú
fabula at vargur ok lamb drukku báðir samt úr einu vatnfalli ok þó
lambit neðar, ok gaf vargrinn lambinu þá sök at þat spillti vatninu