Rit (Vísindafélag Íslendinga) - 01.06.1923, Blaðsíða 78

74

munda við Hraunsfjörð eða gossprunguna, sem Berserkja-
hraun hefir runnið úr, er liggur frá N.V. — S.A. yfir hraun-
ið og þaðan um Kerlingarskarð.
Fyrir norðan þessi mörk bæði í Breiðafirði á Vesturlandi
og umhverfis Húnaflóa fara líka litlar sögur af landbroti af
völdum sjávarins. F*ar á það sjer mjög óvíða stað, að sjór-
inn brjóti land til nokkurra muna; hins vegar eru mörg
dæmi þess, að sjór hafi aukið ræmum við ströndina og
fylt upp víkur og sund af möl og sandi.
Fyrir sunnan þessi mörk, bæði á Snæíellsnesi, í Faxaflóa,
á Reykjanesi, í Árnessýslu og Vestmannaeyjum, kveður víða
allmikið að landbroti af völdum sjávar, eins og áður er vikið
að. Hafa sumstaðar eyðst allstórar spildur af grónu landi
og fjaran færst á Iand upp. Við Látravík innan við Búlands-
höfða er sjórinn að smá brjóta bakka með mó og malar-
lögum utanvert við Látrarif, og kunnugir menn hafa sagt
mjer, að áður hafi jarðvegstorfur verið á Látrarifi, er sjór-
inn hefir brotið burtu, og gengur nú sjórinn iðulega yfir
rifið. Við Ólafsvík kvað sjórinn hafa brotið drjúga sneið af
landi við kaupstaðinn, og heldur landbrot það smátt og
smátt áfram.
Við Faxaflóa brýtur sjórinn mjög víða af landi, eins og
áður er getið (Thoroddsen 1904, bls. 82; Helgi fónsson 1913,
bls. 4). Á Reykjanesi utanverðu hefir sjórinn brotið allmikið
af ströndinni á þeim tímum, sem elstu menn muna, t. d. á
Oarðskaga, hjá Stafnesi og víðar. I neðanverðri Árnessýslu
hefir sjórinn brotið allmikið land síðan sögur hófust, hefir
Brynjólfur Jónsson frá Minna-Núpi lýst því greinilega (Br.
fónsson 1906).
Ressi mikli munur á landbroti fyrir sunnan og norðan
getur máske að nokkru leyti legið í því, að strendurnar
syðra liggja meira fyrir opnu hafi og þar liggur víða land
með lausum jarðlögum að sjó. Fyrir norðan er landið vog-
skornara og fast berg víða með ströndum fram.
Þó er mjer nær að halda, að þetta standi í nánu sam-
bandi við mismuninn á malarkömbunum nyrðra og syðra,
sem bent er á hjer á undan og að það hvorttveggja eigi
rót sína að rekja til þess: að landið liafi um langt skeið