Tímarit lögfræðinga - 01.04.2012, Side 12

0
Í þriðja lagi getur reynt á lagaskilareglur þegar ákvarðað er eftir
lögum hvaða lands skuli fara um lögskipti manna (e. applicable law
og the choice of law). Ef íslenskur dómstóll kemst að þeirri niðurstöðu
að hann eigi lögsögu í deilumáli sem lagt er fyrir hann kemur næst
til skoðunar reglum hvaða lands eigi að beita. Hér reynir á þann
hluta alþjóðlegs einkamálaréttar sem lýtur að lagavali.
Til að taka af allan vafa skal þegar í stað tekið fram að íslenskur
dómstóll hefur heimild til að beita reglum annars lands en Íslands.
Um þetta er fjallað m.a. í 2. mgr. 44. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð
einkamála, en þar segir að sá sem ber fyrir sig erlenda réttarreglu
verði að leiða tilvist og efni hennar í ljós. Í dómi Hæstaréttar frá 25.
nóvember 2010 í máli nr. 620/2010 reyndi á 2. mgr. 44. gr. Í málinu var
fjallað um kröfu W, fyrrum forstjóra hlutafélagsins A, í bú A við
slitameðferð þess. Krafa W byggði á breskum réttarreglum, enda
sagði í samningi hans við A að samningurinn skyldi „ráðast af og
vera túlkaður í samræmi við lög Englands og Wales“. Var það niður­
staða héraðsdóms að sóknaraðila hefði ekki tekist að sanna tilvist
og efni þeirra erlendu réttarreglna sem byggt var á í málinu. Sagði í
dómi héraðsdóms, sem staðfestur var að því leyti í Hæstarétti með
vísan til forsendna, að þar sem ekki hefði tekist að sanna hinar er­
lendu réttarreglur yrði byggt á íslenskum réttarreglum. Hæstiréttur
sagði enn fremur:
Málsaðilar hafa ekki forræði á því að tilgreina efni erlendra réttarreglna
fyrir íslenskum dómstólum, þó að þeir geti ráðstafað sakarefni með bind­
andi hætti hvor gagnvart öðrum, meðal annars um málsatriði sem lúta er­
lendum lagareglum í lögskiptum þeirra.
Verður nú vikið nánar að lagavalsreglum.
3. HELSTU RÉTTARHEIMILDIR LAGASKILAREGLNA INNAN
SAMNINGA
3.1 Inngangur
Lagaskilareglur innan samninga eru hvað flóknastar viðfangs á
þessu réttarsviði og eru nokkrar ástæður fyrir því. Margir lagalegir
þættir geta komið við sögu, s.s. hvar skyldur samkvæmt samningi
eru, lögheimili aðila samnings, ríkisfang aðila samnings, tengsl að­
ila við sakarefnið eða starfsstöð viðkomandi o.s.frv. Enn fremur
geta mörg samningaréttarleg álitamál komið til skoðunar í hverju
máli, s.s. hvort til samnings hafi stofnast, hvernig skuli túlka hann
eða hvort hann hafi verið ógiltur. Loks má nefna að margar tegund­