Tímarit lögfræðinga - 01.04.2012, Blaðsíða 95


gilda venjulegar sönnunarreglur42 og hann yrði almennt sannaður
með framlögðum reikningum.
Með öðru fjártjóni er átt við útgjöld sem falla á tjónþola strax
eða fljótlega eftir að tjónsatvik ber að höndum en erfitt er að færa
sönnur á, t.d. með því að leggja fram reikninga. Meðal tjóns sem
fallið getur undir þennan bótalið eru tafir sem verða á námi vegna
tjónsatburðar.43 Ekki þykir ástæða til sérstakrar umfjöllunar um
annað fjártjón hér en þolandi bótaskylds kynferðisbrots, sem sýnir
fram á annað fjártjón í skilningi 1. mgr. 1. gr., á vitanlega rétt á að fá
það bætt, rétt eins og tjónþolar endranær. Sem dæmi um að slík
krafa hafi verið sett fram má benda á dóm Hæstaréttar frá 25. septemb­
er 2008 í máli nr. 96/2008, en fyrir héraðsdómi krafðist brotaþoli
10.000 kr. vegna skemmda á fatnaði. Var kröfunni vísað frá þar sem
henni fylgdu engin gögn.
2.7 Hvaða áhrif hefur málshraði sakamálsins á kröfuna?
Hér að framan hefur verið farið yfir einstaka bótaliði I. kafla skaða­
bótalaga og möguleika þolenda kynferðisbrota samkvæmt þeim.
Líkt og umfjöllunin ber með sér verður bóta vegna varanlegs miska
og varanlegrar örorku ekki krafist nema að matsgerð um afleiðingar
brotsins liggi fyrir. Slíkt mat er hins vegar almennt ekki unnt að
framkvæma fyrr en í fyrsta lagi einu til tveimur árum eftir tjónsat­
burð. Í mörgum tilvikum þýðir það að sakamálið, þar sem brotaþoli
setur fram skaðabótakröfu samkvæmt XXVI. kafla laga um meðferð
sakamála nr. 88/2008, er um garð gengið áður en unnt er að setja
fram hina endanlegu bótakröfu.44 Eðlilegt er að spurt sé hvernig
tjónþola beri að haga framsetningu kröfu sinnar í slíkum tilvikum,
þ.e. ef hann telur sig eiga rétt á bótum fyrir varanlegar afleiðingar
en er ekki fært að staðreyna þær í bili. Telja verður eðlilegast að
42 Viðar Már Matthíasson: Skaðabótaréttur, bls. 616.
43 Alþt. 1992­1993, A­deild, bls. 3640.
44 Í því sambandi athugast að 1. málsl. 1. mgr. 173. gr. laga nr. 88/2008 gerir ráð fyrir því
að krafan skuli sett fram áður en ákæra er gefin út. Hér má einnig benda á að samkvæmt 1.
mgr. 175. gr. sömu laga má dómari ákveða að skilja kröfu um bætur frá öðrum þáttum
sakamáls og víkja henni til meðferðar fyrir dómi í sérstöku einkamáli, telji hann að meðferð
hennar geti leitt til teljandi tafa eða óhagræðis við rekstur sakamálsins, en þessi regla getur
haft áhrif á það hvernig framsetningu einkaréttarkrafna í sakamálum um kynferðisbrot er
hagað. Í Hjörtur O. Aðalsteinsson: „Miskabætur fyrir kynferðisbrot gegn börnum“. Í ritinu
Hinn launhelgi glæpur. Kynferðisbrot gegn börnum. Reykjavík 2011, bls. 201­202 og 209 er vik­
ið að ákvæðinu og m.a. nefnt að hreyfa megi því hvort ástæða sé til að setja sérákvæði í lög
um meðferð einkamála í þá veru að réttagæslumaður geti í slíkum tilvikum fylgt kröfu
brotaþola eftir allt þar til endanleg dómsúrlausn liggur fyrir.