Tímarit lögfræðinga - 01.04.2012, Blaðsíða 85


Helgast það af hinni rúmu merkingu sem hugtakið líkamstjón hefur
í skaðabótalögum en í afmörkun á hugtakinu í greinargerð með því
frumvarpi sem varð að lögunum var skýrlega tekið fram að reglur
frumvarpsins um líkamstjón tækju „jafnt til tjóns á líkama og geð­
ræns tjóns“.8 Er sú afmörkun til samræmis við almenna afmörkun á
hugtakinu líkamstjón í skaðabótarétti, sem er nokkuð rýmri en sam­
kvæmt almennri málvenju.9
2.3 Þjáningabætur
Í 3. gr. skaðabótalaga er mælt fyrir um að greiða skuli þjáningabæt­
ur fyrir tímabilið frá því að tjón varð þar til heilsufar tjónþola er
orðið stöðugt, 1.300 kr. fyrir hvern dag sem hann er rúmfastur og
700 kr. fyrir hvern dag sem hann er veikur án þess að vera rúmfast­
ur.10 Þjáningabætur eru þannig bætur fyrir tímabundið ófjárhags­
legt tjón og greiðast fyrir þá daga sem tjónþoli er „veikur“. Hug­
takið veikindi virðist ekki skýrt afmarkað læknisfræðilegt hugtak
en af orðalagi 1. mgr. 3. gr. og lögskýringargögnum má ráða að tjón­
þola beri almennt að telja veikan ef hann er ekki vinnufær.11 Tímabil
veikinda og tímabil óvinnufærni fer samkvæmt því gjarnan saman
og með vísan til þess sem áður var rakið um tímabundið atvinnu­
tjón má vera ljóst að þolandi kynferðisbrots getur talist veikur í
skilningi 3. gr. fyrst eftir brotið og það jafnvel þótt veikindin séu
einungis andlegs eðlis. Má enda finna dæmi um að þjáningabætur
hafi verið dæmdar í tilviki kynferðisbrots, sbr. Hrd. 1997, bls. 3173,
þar sem þjáningabætur voru dæmdar vegna nauðgunar, jafnvel
þótt ekki lægi fyrir matsgerð um tímabil veikinda í skilningi 3. gr.12
Til hliðsjónar má auk þess aftur benda á dómaframkvæmd á
sviði líkamsárása, en þar má finna allmörg dæmi um að þjáninga­
bætur hafi verið dæmdar. Líkt og í tilviki tímabundins atvinnutjóns
ber sú framkvæmd með sér (sem og síðastnefndur Hrd. 1997, bls.
3173) að það þarf ekki að vera nauðsynlegt að fyrir liggi eiginlegt
mat á afleiðingum líkamstjónsins samkvæmt I. kafla, heldur kann
að vera fært að sanna veikindi með öðrum gögnum, einkum lækn­
isvottorðum, sbr. t.d. dóm Hæstaréttar frá 19. júní 2008 í máli nr.
8 Alþt. 1992­1993, A­deild, bls. 3624.
9 Viðar Már Matthíasson: Skaðabótaréttur, bls. 605.
10 Fjárhæðirnar miðast við júlí 1993 en eru í janúar 2012 3.010 kr. og 1.620 kr., sbr. 15. gr.
laganna.
11 Viðar Már Matthíasson: Skaðabótaréttur, bls. 644­646.
12 Þegar litið er til dómaframkvæmdar Hæstaréttar á sviði kynferðisbrota á árunum 2007
til 2011 verður þó ekki annað séð en að þjáningabóta hafi aðeins verið krafist í tveimur mál­
anna, þ.e. í dómi Hæstaréttar frá 28. maí 2009 í máli nr. 67/2009 (sjá og dóm Hæstaréttar frá 13.
nóvember 2008 í máli nr. 214/2008, þar sem Hæstiréttur ómerkti fyrri héraðsdóm í sama
máli), og dómi Hæstaréttar frá 13. september 2007 í máli nr. 131/2007. Var kröfunum hafnað í
báðum tilvikum.