Tímarit lögfræðinga - 01.04.2012, Blaðsíða 64


hendi þegar um markaðsmisnotkun við lokun markaðar er að
ræða.39
Í stjórnsýslumáli þýska fjármálaeftirlitsins, BaFin, frá árinu 2003
voru tveir miðlarar hjá fjármálafyrirtækinu A kærðir af eftirlitinu fyrir
markaðsmisnotkun fyrir að hafa haft áhrif á lokagengi í fyrirtækinu
X40 sem var skráð í þýsku kauphöllinni. Gengi hlutabréfa X var notað
sem viðmiðunargengi í afleiðusamningum sem fjármálafyrirtækið A
hafði gert við tiltekna viðskiptavini fyrirtækisins. Afleiðusamningarn­
ir höfðu að geyma skilamála sem nefndust á ensku knock out clause
eða útilokunarákvæði. Ef gengi hlutabréfa X fór niður fyrir ákveðin
mörk varð afleiðusamningurinn einskis virði fyrir viðskiptavinina.
Aftur á móti græddi fyrirtæki A á að skilmálinn varð virkur. Fyrirtæk­
ið A hafði því töluverða hagsmuni af því að gengi hlutabréfa X færi
niður fyrir viðmiðunarmörkin. Umræddir miðlarar hjá fyrirtæki A
áttu viðskipti með hlutabréf X fyrir lokun markaðar sem leiddu til
þess að lokaverð hlutabréfanna fór niður fyrir mörkin og afleiðusamn­
ingarnir urðu einskis virði. Í kjölfar rannsóknar var það niðurstaða
BaFin að miðlararnir hefðu gerst brotlegir við ákvæði þýsku verð­
bréfaviðskiptalaganna um markaðsmisnotkun.41
Annað dæmi um óbeina hagsmuni af skráðum fjármálagerning­
um eru viðskipti starfsmanna sænska verðbréfafyrirtækisins Swed­
bank árið 1997. Fyrirtækið hafði mikilla hagsmuna að gæta í við­
skiptum með skuldabréf sem tóku mið af tiltekinni hlutabréfavísi­
tölu. Hlutabréfavísitalan var reiknuð út frá dagslokagengi ýmissa
hlutabréfa sem voru skráð á markað. Starfsmenn Swedbank áttu í
töluverðum viðskiptum með þau hlutabréf sem vógu þyngst í
hlutabréfavísitölunni í lok árs 1997 í þeim tilgangi að hafa áhrif á
gengi skuldabréfanna. Óvenjulega mikil hækkun varð á gengi þess­
ara hlutabréfa síðustu 30 sekúndur fyrir lokun markaðar og vakti
það athygli sænska verðbréfaeftirlitsins. Starfsmenn Swedbank
voru ekki ákærðir fyrir markaðsmisnotkun í þessu tilviki. Til að
draga úr áhrifum viðskiptanna leit sænska verðbréfaeftirlitið svo á
að kaupendur hlutabréfanna væru ekki skuldbundnir til að miða
við umrædda hlutabréfavísitölu þar sem Swedbank hafði hækkað
gengi skuldabréfanna með óeðlilegum hætti.42
39 Sjá til hliðsjónar l­ og m­lið í grein 5.10 í leiðbeiningum ESMA (áður CESR),
CESR/04/505b, bls. 16. L­liður er svohljóðandi „Transactions which appear to be aimed at
modifying the price of the underlying financial instrument so that it crosses over the strike
price of a related derivative at expiration date“. M­liður er svohljóðandi: „Transactions
which appear to be seeking to modify the settlement price of a financial instrument when
this price is used as a reference/determinant in the calculation of margins requirements“.
40 Í ársskýrslu BaFin kemur ekki fram um hvaða fyrirtæki er að ræða.
41 Sjá bls. 188 í ársskýrslu BaFin fyrir árið 2003, sem er að finna á slóðinni: http://www.
bafin.de (skoðað 10. október 2011).
42 Sjá Peer Schaumberg­Müller og Erik Werlauff: Børs- og kapitalmarkedsret, bls. 517­518.