Tímarit lögfræðinga - 01.04.2012, Qupperneq 105

0
Í riti Viðars Más Matthíassonar um skaðabótarétt segir síðan:
Þótt heimildin sé sjálfstæð, er ljóst, að reglan skarast við reglur 3. og 4. gr.
laganna, sem kveða á um rétt til þjáningabóta og bóta fyrir varanlegan
miska. Í því felst, að þær reglur eru ekki, þegar hinum ströngu skilyrðum
til miskabóta samkvæmt þessari grein er fullnægt, tæmandi um bætur fyr­
ir ófjárhagslegt tjón. Bætur samkvæmt þessari grein kæmu þannig til við­
bótar. Ekki getur búið önnur hugsun að baki þessu ákvæði en sú, að bætur
fyrir ófjárhagslegt tjón séu ekki alltaf nægilega háar, þegar tjóni er valdið
af ásetningi eða stórkostlegu gáleysi.75
Samkvæmt framangreindu er enginn vafi á því að í tilviki kyn­
ferðisbrota er unnt að krefjast miskabóta samkvæmt bæði I. kafla og
26. gr. skaðabótalaga, að uppfylltum skilyrðum ákvæðanna. Eftir
standa þó tiltekin álitamál um skilin á milli umræddra ákvæða og
þess tjóns sem þeim er ætlað að bæta. Slík álitamál eru að nokkru
leyti undirliggjandi í hinni títtnefndu umfjöllun í dómi Hæstaréttar
frá 12. maí 2010 í máli nr. 502/200976 og að þeim er berum orðum vik­
ið í sératkvæði Ólafs Barkar Þorvaldssonar í Hrd. 2006, bls. 4500 (mál
nr. 220/2006). Atkvæðið ber um leið með sér það sem að framan
greinir, um möguleikann á að fá bætur samkvæmt bæði I. kafla og
26. gr. Þar sagði meðal annars um kröfu brotaþola samkvæmt 26.
gr., en dómarinn vildi dæma 500.000 kr. hærri miskabætur en meiri­
hluti dómsins:

Í niðurstöðu héraðsdóms um ákvörðun miskabóta má finna rök sem að
sumu leyti falla að ákvæði 4. gr. laganna um bætur fyrir varanlegan miska
þar sem segir að brot ákærða séu til þess fallin „að skaða sjálfsmynd stúlk­
unnar og valda henni gríðarlegum andlegum erfiðleikum síðar meir.“ Hér
er til þess að líta að heimild til greiðslu miskabóta samkvæmt 26. gr. lag­
anna er sjálfstæð og geta bætur samkvæmt þeirri grein komið til viðbótar
bótum samkvæmt 4. gr. laganna. Skilin milli þessara ákvæða eru þó um
sumt óljós.77
75 Viðar Már Matthíasson: Skaðabótaréttur, bls. 715. Sjá einnig Ása Ólafsdóttir: „Kynferð­
isbrot og ákvörðun miskabóta“, bls. 13, Hjörtur O. Aðalsteinsson: „Miskabætur fyrir kyn­
ferðisbrot gegn börnum“, bls. 194, sem og Viðar Már Matthíasson: „Skaðabótaréttur“. Í
ritinu Um lög og rétt – helstu greinar íslenskrar lögfræði, Reykjavík 2009, bls. 338.
76 Þar sagði Hæstiréttur sem fyrr segir að við ákvörðun bóta samkvæmt 26. gr. væri
„meðal annars litið til þess að óvíst er hvort A kunni að auki að eiga kröfu til bóta fyrir var­
anlegan miska eða varanlega örorku samkvæmt öðrum ákvæðum skaðabótalaga“.
77 Hér má einnig benda á Hrd. 2000, bls. 3412 (mál nr. 248/2000), en þar vísaði Hæstiréttur
miskabótakröfu í líkamsárásarmáli frá dómi og tók fram að eins og hún væri sett fram
skorti „mjög á skýrleika um hvort henni var ætlað að ná til slíks miska, sem um ræðir í 4.
gr. skaðabótalaga, sbr. 3. gr. laga nr. 37/1999, eða hvernig skilið yrði annars á síðari stigum
á milli hans og þess háttar miska, sem ákvæði 1. mgr. 26. gr. skaðabótalaga tekur til.“