Tímarit lögfræðinga - 01.04.2012, Qupperneq 58


fjalla um tiltekið afbrigði hennar.17 Þó er mikilvægt samhengisins
vegna að staðsetja markaðsmisnotkun við opnun og lokun mark­
aðar innan íslenska lagaákvæðisins um markaðsmisnotkun.
Fræðimenn í Evrópu hafa nálgast flokkun markaðsmisnotkunar
með mismunandi hætti. Fræðimenn hafa að mestu verið sammála
um greiningu á tegundum markaðsmisnotkunar en ekki hefur ver­
ið samhljómur um hvernig skuli flokka þær.18 Með hliðsjón af MAD
tilskipuninni og ákvæði vvl. um markaðsmisnotkun má segja að
þrjár tegundir af markaðsmisnotkun séu til staðar, en þær eru: 1)
markaðsmisnotkun í formi rangrar upplýsingagjafar (e. verbal mani­
pulation); 2) markaðsmisnotkun í formi viðskipta eða tilboða (e.
transaction-based manipulation) og 3) markaðsmisnotkun í krafti
markaðsstyrks (e. market power manipulation). Tegundirnar eru flokk­
aðar á eftirfarandi hátt: 19
1. Markaðsmisnotkun í formi upplýsinga
a. Markaðsmisnotkun í formi rangrar upplýsingagjafar
b. Markaðsmisnotkun í formi viðskipta eða tilboða
i. Sýndarviðskipti eða tilboð
ii. Raunveruleg viðskipti eða tilboð
2. Markaðsmisnotkun í krafti markaðsstyrks
Flokkarnir eru tveir. Annars vegar markaðsmisnotkun í formi
upplýsinga (e. information-based manipulation) sem felur í sér miðlun
rangra eða misvísandi upplýsinga annað hvort í orði, töluðu eða
rituðu, eða í verki, þá oftast í formi viðskipta. Hins vegar markaðs­
misnotkun í krafti markaðsstyrks sem einkennist af þvingun. Mark­
aðsstyrkur er nýttur til að þvinga markaðinn í aðra átt en eðlilegt
myndi teljast samkvæmt hefðbundnum markaðslögmálum, þ.e.
17 Þess má geta að höfundur fjallaði um flokkun markaðsmisnotkunar í grein sinni
„Markaðsmisnotkun í formi rangrar upplýsingagjafar“. Tímarit lögfræðinga, 2. tbl. 2009, bls.
207­208.
18 Sem dæmi má nefna að á Íslandi hefur verið mismunandi nálgun í flokkuninni. Sjá t.d.
umfjöllun hjá Jóhannesi Sigurðssyni og Þórólfi Jónssyni: Verðbréfamarkaðsréttur. Reykjavík
2004, bls. 352­363. Sjá einnig nýlega umfjöllun Aðalsteins E. Jónassonar í bókinni Viðskipti
með fjármálagerninga. Reykjavík 2009, bls. 519­554. Aðalsteinn tiltekur þrjár tegundir mark­
aðsmisnotkunar: 1) Viðskipti eða tilboð gefa ranga eða villandi mynd; 2) sýndarviðskipti
og 3) dreifing rangra eða misvísandi upplýsinga.
19 Taflan er byggð á flokkun dr. Mårten Knuts. Sjá doktorsritgerð Mårten Knuts: Kurs­
manipulation på värdepappersmarknaden. Helsinki 2010, bls. 222. Uppbyggingin er að mestu
leyti eins fyrir utan að í ofangreindri töflu þá eru einungis tveir undirflokkar markaðs­
misnotkunar í formi viðskipta. Mårten skiptir markaðsmisnotkun í formi viðskipta (á
sænsku „transaktionbasered manipulation“) í þrennt: i) fyrir viðskipti (á sænsku „pretr­
ansaktioner“), ii) sýndarviðskipti (á sænsku „fiktiva transaktioner“ ) og iii) raunveruleg
viðskipti (á sænsku „äkta transaktioner“). Höfundur taldi óþarfa að tiltaka „pretransaktio­
ner“ sérstaklega þar sem um raunveruleg viðskipti er að ræða.