Tímarit lögfræðinga - 01.04.2012, Page 58
fjalla um tiltekið afbrigði hennar.17 Þó er mikilvægt samhengisins
vegna að staðsetja markaðsmisnotkun við opnun og lokun mark
aðar innan íslenska lagaákvæðisins um markaðsmisnotkun.
Fræðimenn í Evrópu hafa nálgast flokkun markaðsmisnotkunar
með mismunandi hætti. Fræðimenn hafa að mestu verið sammála
um greiningu á tegundum markaðsmisnotkunar en ekki hefur ver
ið samhljómur um hvernig skuli flokka þær.18 Með hliðsjón af MAD
tilskipuninni og ákvæði vvl. um markaðsmisnotkun má segja að
þrjár tegundir af markaðsmisnotkun séu til staðar, en þær eru: 1)
markaðsmisnotkun í formi rangrar upplýsingagjafar (e. verbal mani
pulation); 2) markaðsmisnotkun í formi viðskipta eða tilboða (e.
transaction-based manipulation) og 3) markaðsmisnotkun í krafti
markaðsstyrks (e. market power manipulation). Tegundirnar eru flokk
aðar á eftirfarandi hátt: 19
1. Markaðsmisnotkun í formi upplýsinga
a. Markaðsmisnotkun í formi rangrar upplýsingagjafar
b. Markaðsmisnotkun í formi viðskipta eða tilboða
i. Sýndarviðskipti eða tilboð
ii. Raunveruleg viðskipti eða tilboð
2. Markaðsmisnotkun í krafti markaðsstyrks
Flokkarnir eru tveir. Annars vegar markaðsmisnotkun í formi
upplýsinga (e. information-based manipulation) sem felur í sér miðlun
rangra eða misvísandi upplýsinga annað hvort í orði, töluðu eða
rituðu, eða í verki, þá oftast í formi viðskipta. Hins vegar markaðs
misnotkun í krafti markaðsstyrks sem einkennist af þvingun. Mark
aðsstyrkur er nýttur til að þvinga markaðinn í aðra átt en eðlilegt
myndi teljast samkvæmt hefðbundnum markaðslögmálum, þ.e.
17 Þess má geta að höfundur fjallaði um flokkun markaðsmisnotkunar í grein sinni
„Markaðsmisnotkun í formi rangrar upplýsingagjafar“. Tímarit lögfræðinga, 2. tbl. 2009, bls.
207208.
18 Sem dæmi má nefna að á Íslandi hefur verið mismunandi nálgun í flokkuninni. Sjá t.d.
umfjöllun hjá Jóhannesi Sigurðssyni og Þórólfi Jónssyni: Verðbréfamarkaðsréttur. Reykjavík
2004, bls. 352363. Sjá einnig nýlega umfjöllun Aðalsteins E. Jónassonar í bókinni Viðskipti
með fjármálagerninga. Reykjavík 2009, bls. 519554. Aðalsteinn tiltekur þrjár tegundir mark
aðsmisnotkunar: 1) Viðskipti eða tilboð gefa ranga eða villandi mynd; 2) sýndarviðskipti
og 3) dreifing rangra eða misvísandi upplýsinga.
19 Taflan er byggð á flokkun dr. Mårten Knuts. Sjá doktorsritgerð Mårten Knuts: Kurs
manipulation på värdepappersmarknaden. Helsinki 2010, bls. 222. Uppbyggingin er að mestu
leyti eins fyrir utan að í ofangreindri töflu þá eru einungis tveir undirflokkar markaðs
misnotkunar í formi viðskipta. Mårten skiptir markaðsmisnotkun í formi viðskipta (á
sænsku „transaktionbasered manipulation“) í þrennt: i) fyrir viðskipti (á sænsku „pretr
ansaktioner“), ii) sýndarviðskipti (á sænsku „fiktiva transaktioner“ ) og iii) raunveruleg
viðskipti (á sænsku „äkta transaktioner“). Höfundur taldi óþarfa að tiltaka „pretransaktio
ner“ sérstaklega þar sem um raunveruleg viðskipti er að ræða.