Tímarit lögfræðinga - 01.04.2012, Side 16


nauðsynlegt að líta til annarra þjóða sem hefðu sett sér sameiginleg­
ar eða sambærilegar reglur á sviði lagaskilaréttar. Farin var sú leið
hér á landi að lögfesta reglur öldungis sambærilegar þeim sem fram
koma í Rómarsamningnum en talið var að það væri of þungt í vöf­
um fyrir Ísland að gerast aðili að Rómarsamningnum með beinum
hætti.21
Gildissvið laganna er tilgreint í I. kafla þeirra. Í 1. mgr. 1. gr.
kemur fram að lögin eigi við um allar „einkaréttarlegar samnings­
skuldbindingar“ sem tengjast fleiri en einu landi þegar taka þarf
afstöðu til þess lögum hvaða lands skuli beitt. Þegar gildissvið er
ákvarðað kemur að minnsta kosti tvennt til skoðunar er varðar hug­
takið einkaréttarleg samningsskuldbinding.
Í fyrsta lagi hvaða lögum skuli fara eftir þegar ákveðið er hvað er
einkaréttarleg samningsskuldbinding. Til að lögin nái þeim tilgangi
sínum að samræma reglur um lagaskil kunna að liggja veigamikil
rök til þess að notast við evrópuréttarlega skilgreiningu á hugtak­
inu þannig að ekki sé litið til landsréttar við mat á þýðingu skil­
greiningarinnar.22 Þetta hefur þau vandkvæði í för með sér að í sum­
um tilvikum lýstur saman lögum landa þar sem að minnsta kosti
annað réttarkerfið er utan Evrópuréttarins en samkvæmt 2. gr. laga
nr. 43/2000 eiga lögin við þótt þau leiði til þess að beita beri löggjöf
ríkis sem er utan Evrópska efnahagssvæðisins. Telja má líklegt að
íslenskir dómstólar miði við skilgreiningu íslensks réttar á einka­
réttarlegri samningsskuldbindingu ef til skoðunar kemur að beita
lögum nr. 43/2000. Kemur þá til kasta samningaréttarins við mat á
því hvað telst einkaréttarleg samningsskuldbinding.
Í öðru lagi kemur til skoðunar hvað hugtakið einkaréttarleg samn­
ingsskuldbinding þýðir í raun. Ekki er að finna sérstaka skilgreiningu
á þessu hugtaki í lögunum sjálfum. Því hefur verið haldið fram að
almenn skilgreining Evrópuréttar sé sú að með einkaréttarlegri
samningsskuldbindingu sé átt við skuldbindingu sem aðili hefur
tekist á hendur af fúsum og frjálsum vilja.23 Fullyrða má að þetta
samræmist sjónarmiðum í íslenskum rétti.
Hvað sem líður vandkvæðum við mat á því hvaða reglum skuli
beita þegar hugtakið einkaréttarleg samningsskuldbinding er skilgreint
eða hvað hugtakið merkir í raun má hafa hliðsjón af þeim þáttum
sem falla utan gildissviðs laganna og þannig afmarka gildissviðið.
Þannig er tiltekið í 2. mgr. 1. gr. í hvaða lögskiptum lögin eigi ekki
við en rétt er að telja þau tilvik upp í stuttu máli þótt ekki verði
21 Alþt. 1999­2000, A­deild, bls. 691.
22 Þessu er meðal annars haldið fram í athugasemdum greinargerðar með frumvarpi því
er varð að lögunum, sjá Alþt. 1999­2000, A­deild, bls. 698.
23 Alþt. 1999­2000, A­deild, bls. 698.