Tímarit lögfræðinga - 01.04.2012, Side 24


lega gildur ef hann fullnægir formkröfum íslensks réttar, óháð því
hvort hann geri það samkvæmt enskum rétti.42
Í 11. gr. laga nr. 43/2000 segir að þegar um er að ræða samning
milli tveggja einstaklinga í sama landinu geti einstaklingur, sem
hefur gerhæfi samkvæmt lögum þess lands, því aðeins borið fyrir
sig gerhæfisskort sem leiða myndi af lögum annars lands hafi hinn
samningsaðilinn, þegar samningurinn var gerður, vitað eða mátt
vita um gerhæfisskortinn samkvæmt þeim lögum.
4.2.4 Rómarreglugerðin
Engar efnislegar breytingar voru gerðar á ákvæði 3. gr. Rómarreglu­
gerðarinnar um lagaval aðila. Hins vegar voru í nokkrum tilvikum
teknar upp í aðfaraorðum hennar nokkurs konar leiðbeiningar um
það hvenær aðilar hafa í raun komist að samkomulagi um lagaval,
sbr. ákvæði 12. og 14. gr. aðfaraorðanna, sem rakin voru í kaflanum
hér að framan.
4.3 Reglur sem gilda þegar ekki hefur verið samið um lagaval, sbr. 4. gr.
laga nr. 43/2000
4.3.1 Inngangur
Hér að framan hefur verið fjallað um reglur sem gilda um lagaval
þegar samningsaðilar hafa komið sér saman um hvaða lög skuli
gilda um samning þeirra á milli. Í þessum kafla verður farið yfir
þær reglur sem gilda þegar ekki hefur verið samið um lagaval. Um­
ræddar reglur koma fram í 4. gr. laga nr. 43/2000, sem á sér beina
fyrirmynd í Rómarsamningnum.
Það er algengt að menn semji ekki sérstaklega um hvaða lög
skuli gilda um samninga þeirra á milli. Ýmsar ástæður geta legið
þar að baki. Í sumum tilvikum skortir ef til vill á að aðilar hafi notið
lögfræðilegrar ráðgjafar. Þá getur menn greint á um hvaða lög skuli
gilda og hafa af þeirri ástæðu ekki sérstakt ákvæði í samningi um
lagaval.43 Enn fremur kann það að virðast augljóst við samnings­
gerð að tiltekin lög eigi við vegna þess að samningurinn hefur í
öndverðu aðeins tengsl við eitt land, en aðstæður síðar breyst og
samningurinn síðar fengið „alþjóðlega skírskotun“, t.d. vegna
breytinga á lögheimili eða vegna þess að skuldbindingar samnings­
ins færast erlendis eftir því sem á líður. Þá er oft síðast af öllu samið
um ákvæði um lagaval (og varnarþing) og hafa þessi ákvæði stund­
um verið nefnd „miðnæturákvæði“ vegna þessa. Loks er möguleiki
að það sé jafnvel látið sitja á hakanum að taka afstöðu til þess hvaða
lögum eigi að beita um samninginn.
42 Alþt. 1999­2000, A­deild, bls. 705.
43 Peter North og J.J. Fawcett: Chesire and North‘s Private International Law, bls. 564.