Tímarit lögfræðinga - 01.04.2012, Side 27


Reglan sem sett er fram í 1. mgr. 4. gr. er mjög matskennd og veit­
ir dómstólum talsvert svigrúm til ákvörðunar í þessum efnum, en
reglan verður að skoðast í samræmi við leiðbeiningarreglur 2.­4. mgr.
og sérregluna í 5. mgr. 4. gr. laganna.47 Mælikvarðinn á það við lög
hvers lands samningur hefur sterkust tengsl við er hlutlægur, öfugt
við regluna í 3. gr. þar sem unnt kann að vera að meta á grundvelli
huglægrar afstöðu samningsaðila hvort þeir hafi haft þann ásetning
að velja tiltekin lög þótt það sé ekki tekið fram berum orðum.
4.3.3 Leiðbeiningarreglan í 2. mgr. 4. gr. laga nr. 43/2000
Eins og að framan er rakið er meginreglan í 1. mgr. 4. gr. laga nr.
43/2000, um að beita skuli lögum þess lands sem samningur hefur
sterkust tengsl við, verulega matskennd. Til að draga úr því og
óvissunni sem beiting 1. mgr. einnar og sér kann að hafa í för með
sér er að finna leiðbeiningarreglur í 2.­4. mgr. 4. gr. laganna. Í raun
má segja að þar sem leiðbeiningarreglurnar koma alltaf til skoðunar
geti beiting 1. mgr. einnar og sér ekki dugað til að komast að niður­
stöðu48 Þar hefur e.t.v. mesta þýðingu almenna leiðbeiningarreglan
í 2. mgr. sem á við um alla samninga, nema þá sem undanskildir eru
lögunum, sbr. 1. gr. þeirra, sem og þá sem lúta sérstökum reglum,
sbr. 3. og 4. mgr. 4. gr., sem fjallað verður um hér á eftir. Enn fremur
verður í öllum tilvikum að líta til 5. mgr. 4. gr. sem er matskennd
regla sem felur í sér að litið er á tengslin í heild sinni og getur vikið
til hliðar ákvæðum 2.­4. mgr. 4. gr. laganna.
Ákvæði 2. mgr. 4. gr. er svohljóðandi:
Með fyrirvara um ákvæði 5. mgr. skal að jafnaði litið svo á að samningur
hafi sterkust tengsl við það land þar sem sá aðili sem efna á aðalskyldu
samningsins býr við samningsgerðina. Þegar um er að ræða fyrirtæki, fé­
lag eða aðra lögpersónu skal að jafnaði litið svo á að samningur hafi sterk­
ust tengsl við það land þar sem aðili hefur aðalstöðvar sínar. Ef samning­
urinn er gerður í tengslum við atvinnu eða atvinnurekstur viðkomandi
aðila skal litið svo á að samningur hafi sterkust tengsl við það land þar sem
sá sem aðalskylduna ber hefur aðalstarfsstöð sína. Ef efna á samning sam­
kvæmt ákvæðum hans á annarri starfsstöð en þar sem aðili hefur aðal­
starfsstöð sína skal beita lögum þess lands þar sem sú starfsstöð er.
Það er einkum tvennt sem kemur til skoðunar við beitingu
ákvæðisins. Í fyrsta lagi þarf aðalskylda samnings að vera ákvörðuð
og í öðru lagi þarf að huga að landfræðilegri staðsetningu þess sem
innir aðalskylduna af hendi.
47 Peter Arnt Nielsen: International privat- og procesret. Kaupmannahöfn 1999, bls. 505.
48 Mario Giuliano og Paul Legardo. „Report on the convention on the law applicable to
contractual obligations“, bls. 21.