Tímarit lögfræðinga - 01.04.2012, Side 32

0
inga. Þannig að ef A, sem er íslenskur farmflytjandi, gerir samning
við erlenda einstaklinginn B um flutning á farmi B þá dugar sam­
kvæmt ákvæðinu að samningurinn uppfylli eitt af skilyrðum þess
svo að lög samningsins teljist vera íslensk.59
4.3.5 Matskennda sérreglan í 5. mgr. 4. gr. laga nr. 43/2000
Í 5. mgr. 4. gr. laga nr. 43/2000 er að finna ákvæði sem getur rutt til
hliðar ákvæðum 2.­4. mgr. 4. gr. laganna. Eins og rakið hefur verið
að framan er samkvæmt ákvæðum 2., 3. og 4. mgr. að verulegu leyti
litið til landfræðilegrar staðsetningar. Samkvæmt reglunni í 5. mgr.,
á hinn bóginn, er litið á tengsl samnings í heild sinni og ákvarðað
hvaða lög eigi að gilda um samninginn að því leyti. Reglan er tekin
úr Rómarsamningnum en hefur verið breytt talsvert með Rómar­
reglugerðinni, eins og rakið verður í kafla 4.3.7.
Ákvæði 5. mgr. 4. gr. laga nr. 43/2000 er svohljóðandi:
Ákvæði 2. mgr. eiga ekki við ef ekki er unnt að afmarka aðalskyldu samn­
ings. Á sama hátt eiga ákvæði 2., 3. og 4. mgr. ekki við ef af öllum aðstæð­
um verður ráðið að samningurinn í heild hafi ríkari tengsl við annað land
en það sem leiða mundi af þeim ákvæðum.
Fyrra atriðið tekur á því að 2. mgr. 4. gr. laganna eigi ekki við
þegar ekki er unnt að afmarka aðalskyldu samnings. Til upprifj­
unar skal nefnt að 2. mgr. tekur af skarið um að almennt skuli litið
svo á að samningur hafi sterkust tengsl við það land þar sem sá
aðili sem efna á aðalskyldu samning býr. Síðan eru sérreglur um
staðsetningu fyrirtækja og annarra lögaðila sem ráða lagavali þegar
slíkir aðilar eiga í hlut. Ef ekki er unnt að afmarka aðalskyldu er
næsta augljóst að ekki er unnt að beita 2. mgr. 4. gr. Kemur þá til
kasta 5. mgr. 4. gr. laganna.
Sem dæmi um tilvik þar sem ekki er unnt að afmarka aðalskyldu
samnings er samningur um vöruskipti þar sem t.d. A lætur B í té
olíu gegn því að B afhendi gull á móti. Á hinn bóginn gerir reglan
ekki beinlínis ráð fyrir því að 2. mgr. 4. gr. (eða 3.­4. mgr.) sé vikið
til hliðar ef ekki er unnt að festa fingur á hvaða samningsaðili skuli
efna aðalskylduna. Niðurstaðan kann þó að verða sú sama. Sem
dæmi má nefna að ef nokkrir aðilar að sambankaláni lána fjármuni
til lántaka þá kann að vera erfitt að benda á hvaða aðili ber aðal­
skylduna. Langlíklegast yrði því leyst úr málinu á grundvelli 5.
mgr. 4. gr. laganna.60
Síðara atriði ákvæðisins felur í sér matskennda reglu þar sem
59 Alþt. 1999­2000, A­deild, bls. 702.
60 Dicey og Morris The Conflict of Law. London 2000, bls. 1240.