Tímarit lögfræðinga - 01.04.2012, Side 33


kveðið er á um að ekki skuli beita reglunum í 2.­4. mgr. 4. gr. ef „af
öllum aðstæðum verður ráðið að samningurinn í heild hafi ríkari
tengsl við annað land en það sem leiða mundi af þeim ákvæðum“.
Erfitt er að útlista nákvæmlega hvenær 5. mgr. á við, enda um að
ræða mjög matskennda reglu. Þá ræðst niðurstaðan af atvikum
máls hverju sinni. Reglan í 5. mgr. gerir ráð fyrir talsverðum sveigjan­
leika, en því fylgir að sama skapi meiri lagaleg óvissa.61 Segja má að
það blasi við, fremur í þeim tilvikum en öðrum, að víkja skuli leið­
beiningarreglum 2. mgr. 4. gr. til hliðar á grundvelli 5. mgr. þegar
sá, sem á að inna af hendi aðalskyldu, á að gera það á öðrum stað en
hann starfar að jafnaði.62 Eins og rakið var í umfjöllun um 2. mgr.
gerir meginreglan ráð fyrir því að beita eigi lögum þess lands þar
sem sá, sem inna á aðalskyldu af hendi, er búsettur eða hefur fasta
búsetu. Venjulega myndi aðalskyldan vera framkvæmd á þeim stað
þar sem viðkomandi hefur búsetu. Þau tilvik þar sem skyldan er
ekki innt af hendi „á heimaslóðum“ viðkomandi myndu oft kalla á
beitingu undantekningarreglunnar í 5. mgr. 4. gr. Enn fremur ef
þjónusta er innt af hendi þar sem aðili hefur starfsstöð en ekki að­
alstöðvar sínar.63 Sem dæmi má nefna að ef íslenskt lögfræðifyr­
irtæki, með aðalstöðvar á Íslandi, en með útibú í Englandi, tæki að
sér að veita ensku félagi, staðsettu í Englandi, ráðgjöf um íslenskan
rétt myndi ákvæði 2. mgr. 4. gr. leiða til þess að um samninginn færi
eftir enskum lögum. Hins vegar má færa fyrir því sterk rök að í
þessu tilviki væru ríkari tengsl við íslensk lög og því færi um laga­
val eftir 5. mgr. 4. gr. laganna. Til þessa hefur ekki reynt á regluna
fyrir íslenskum dómstólum. Sem dæmi um beitingu reglunnar, þ.e.
sambærilega reglu Rómarsamningsins, má hins vegar nefna eft­
irfarandi dóma.
Í UfR 1996, 937 H, sem áður var minnst á, höfðaði danskt fyrir­
tæki mál á hendur þýskum aðila. Fyrirtækið hafði tekið að sér máln­
ingarvinnu fyrir þýskan aðila í Þýskalandi, en danski dómstóllinn
beitti 2. mgr. 4. gr. Rómarsamningsins og voru dönsk lög því talin
gilda um samninginn, þar sem aðalskyldan var talin vera málning­
arvinnan sem innt var af hendi. Dómstóllinn hafnaði því að samn­
ingurinn hefði í heild sinni ríkari tengsl við Þýskaland.
Í enskum dómi, Definitely Maybe (Touring) Ltd. gegn Lieberberg
Konzertagentur GmbH64, var stefnandi enskt félag sem sá um rekstur
dægurpoppsveitarinnar Oasis. Sveitin samanstóð af fimm meðlim­
um og munu tveir þeirra, bræðurnir Liam og Noel Gallagher, hafa
61 Peter North og J.J. Fawcett: Chesire and North‘s Private International Law, bls. 572.
62 Dicey og Morris: The Conflict of Law, bls. 1240.
63 Dicey og Morris: The Conflict of Law, bls. 1241.
64 [2001] 1 WLR 1745, [2001] 2 Lloyd‘s Rep 455.