Tímarit lögfræðinga - 01.04.2012, Side 35


mgr. 4. gr. eigi við kemur næst til skoðunar 5. mgr. 4. gr., sem á við
í þeim tveimur tilvikum sem nefnd eru að framan, þ.e. ef ekki er
unnt að afmarka aðalskyldu samnings eða ef „af öllum aðstæðum
verður ráðið að samningurinn í heild hafi ríkari tengsl við annað
land“. Sérstaklega í þessu síðara tilviki er erfitt að henda reiður á
hvenær beita eigi ákvæðinu. Sú spurning vaknar óneitanlega við
beitingu reglunnar hvort líta eigi svo á að 5. mgr. sé undantekning
frá meginreglunni eða hvort rétthæð hennar og 2. mgr. sé sú sama.
Skiptir úrlausn þessa verulegu máli því að undantekningar ber,
samkvæmt almennum lögskýringarreglum, að túlka þröngt.66 Því
hefur verið haldið fram að lönd sem byggi á meginlandsrétti (e. Civil
Law) hafi haldið sig við beitingu 2. mgr. eins og mögulega hafi verið
unnt, enda verði að líta á 5. mgr. sem undantekningu sem túlka
skuli þröngt. Á hinn bóginn hafi lönd sem byggi á engilsaxneskum
rétti (e. Common Law) fremur byggt á matinu í 5. mgr. og litið á
samninginn í heild sinni.67 Má sjá þessa framkvæmd í þeim dómum
sem raktir voru hér að framan.
Meðal annars af þessum ástæðum var 4. gr. Rómarsamningsins
breytt verulega þegar Rómarreglugerðin var sett fram. Verður fjallað
um þessar breytingar í kaflanum hér á eftir.
4.3.7 Breytingar með Rómarreglugerðinni á reglum um lagaval
þegar ekki er samið um lagaval
a) Inngangur
Eins og fram hefur komið var Rómarsamningurinn felldur úr gildi
með setningu Rómarreglugerðarinnar. Þá var rakið hér að framan
að Ísland hefur ekki lagað löggjöf sína að reglugerðinni og lög nr.
43/2000, sem byggja á Rómarsamningnum, standa því enn, hvað
sem síðar verður. Rétt er þó að geta þeirra breytinga sem gerðar
voru með Rómarreglugerðinni á reglum um lagaval þegar ekki hef­
ur verið samið um lög sem gilda skuli um samning, en búast má við
því að Ísland innleiði sambærilegar breytingar á lögum um lagaskil
á sviði samningaréttar. Á það ekki síst við þegar haft er í huga mark­
miðið með setningu laga nr. 43/2000, þ.e. að samræma lagaskila­
reglur landsréttarreglum Evrópuríkja.68
Ákvæðið um lagaval, þegar ekki hefur verið samið um hvað lög
eiga að gilda, er að finna í 4. gr. Rómarreglugerðarinnar. Breytingin
sem gerð var með reglugerðinni frá því sem var í Rómarsamningn­
um er einhver mikilverðasta breytingin sem gerð var. Ákvæði 4. gr.
Rómarsamningsins var það ákvæði sem mest hafði verið gagnrýnt
66 Sjá Róbert R. Spanó: Túlkun lagaákvæða. Reykjavík 2007, bls. 301.
67 Trevor C. Hartley: International Commercial Litigation. Cambridge 2009, bls. 582.
68 Alþt. 1999­2000, A­deild, bls. 691.