Tímarit lögfræðinga - 01.04.2012, Page 38


„bersýnilega“ (e. manifestly) var bætt við í Rómarreglugerðina. Engu
að síður verður að telja að helstu álitamál sem risið geti við beitingu
4. gr. varði sambandið milli meginreglnanna í 1. og 2. mgr. og sam­
band þeirra við 5. mgr. 4. gr. reglugerðarinnar.
e) Reglan sem gildir þegar ekki er unnt að afmarka aðalskyldu
samnings, sbr. 4. mgr. 4. gr.
Í 4. mgr. 4. gr. Rómarreglugerðarinnar er að finna sambærilegt
ákvæði og var í 1. málsl. 5. mgr. 4. gr. Rómarsamningsins og er í
sama ákvæði í lögum n. 43/2000. Þar er tekið fram að sérreglan í 5.
mgr. eigi við ef ekki er unnt að afmarka aðalskyldu samnings. Varð­
andi umfjöllun um greinina vísast til kafla 4.3.5.
5. UNDANTEKNINGAR FRÁ MEGINREGLUNUM UM
LAGAVAL
5.1 Inngangur
Eins og rakið er hér að framan er meginreglan sú að aðilar samnings
geta samið um hvaða lög skuli gilda um samning þeirra á milli, sbr.
3. gr. laga nr. 43/2000. Þegar ekki er talið að aðilar hafi samið um
það með beinum hætti og ekki verður ráðið af samningi að samið
hafi verið svo um gilda ákvæði 4. gr. laganna. Fyrrnefnda reglan
byggir á samningsfrelsi aðila og hin síðarnefnda á því að meta eigi
tengsl samnings við lög ákveðins ríkis og ákvarða hvaða lög gildi út
frá því. Meginreglur þessar eru ekki án undantekninga. Í þessum
kafla verður fjallað um þær undantekningar sem gilda, en allar
koma þær fram í lögum nr. 43/2000. Umræddar undantekningar
byggja á samsvarandi ákvæðum í Rómarsamningnum. Undantekn­
ingum þessum má skipta í tvo hluta. Í fyrsta lagi svokallaðar ófrá­
víkjanlegar reglur sem fram koma í 3. mgr. 3. gr. og 5­7. gr. laganna.
Í öðru lagi er í lögunum að finna sérstaka reglu sem lýtur að því að
takmarka meginreglurnar ef samningsákvæði verður talið fara í
bága við góða siði og allsherjarreglu, sbr. 16. gr. þeirra. Verður hér
fjallað um hvort tveggja, en ekki hefur reynt á beitingu þessara
reglna fyrir íslenskum dómstólum til þessa.
5.2 Um ófrávíkjanlegar reglur
5.2.1 Tilgangur ófrávíkjanlegra reglna
Ófrávíkjanlegar reglur tiltekins ríkis eru reglur sem teljast mikil­
vægar þar sem þær vernda ýmsa opinbera hagsmuni, svo sem pólit­
íska hagsmuni, samfélagslega hagsmuni og fjárhagslega hags­
muni.72 Ófrávíkjanlegar reglur hafa þannig oft að markmiði að
72 Sjá skilgreiningu í 1. mgr. 9. gr. Rómarreglugerðarinnar.