Tímarit lögfræðinga - 01.04.2012, Page 45


breytingum, en þau er nú að finna í 6. gr. Rómarreglugerðarinnar.
Helstu efnisatriði ákvæðisins samkvæmt Rómarreglugerðinni er að
samningur sem neytandi gerir skuli lúta lögum þess lands þar sem
hann býr, að því gefnu að gagnaðilinn inni af hendi skyldu sína í
því landi eða gefi leiðbeiningar um efndir slíkra skyldna sem eiga
að fara fram í því landi, sbr. 1. mgr. 6. gr. reglugerðarinnar. Ef þess­
um skilyrðum um skyldur gagnaðila er ekki fullnægt þá skal fara
um lagaval eftir meginreglunum í 3. og 4. gr. hennar. Þrátt fyrir
þetta er aðilum heimilt að semja um hvaða lög gildi, en ákvæði um
lagaval getur þó ekki takmarkað þá vernd sem neytandi nýtur sam­
kvæmt lögum þess ríkis sem myndu gilda ef ekki væri samið um
hvaða lög giltu, sbr. 2. mgr. 6. gr. reglugerðarinnar. Þessi regla er
sambærileg þeirri sem um getur í 2. mgr. 5. gr. laga nr. 43/2000 og
leiddi af sama ákvæði Rómarsamningsins.
5.3 Góðir siðir og allsherjarregla, sbr. 16. gr.
Samkvæmt 16. gr. laga nr. 43/2000 er aðeins heimilt að láta hjá líða
að beita lögum tiltekins lands sem lögin vísa til að þau teljist aug­
ljóslega andstæð góðum siðum og allsherjarreglu hér á landi. Regla
þessi er kölluð public policy á ensku og er grundvaölluð á 16. gr.
Rómarsamningsins. Ekki verður séð að þessu lagaákvæði hafi verið
beitt hér á landi. Í ákvæðinu felst að dómstóll á Íslandi getur hafnað
því að unnt sé að efna samningsákvæði þó að það sé gilt samkvæmt
þeim lögum sem gilda um samninginn.
Reglan gildir í lagaskilarétti flestra ríkja og er það víða viður­
kennd regla að beiting erlendra laga fyrir dómstólum heimaríkis sé
ávallt háð þeirri forsendu að reglur erlendra laga fari ekki bága við
góða siði og allsherjarreglu heimaríkisins.80
Það má hugsa sér að minnsta kosti tvenns konar dæmi þar sem
íslenskur dómstóll myndi hafna viðurkenningu á samningsákvæði
á grundvelli ákvæðisins. Í fyrsta lagi ef samningsákvæðið væri talið
fara í bága við almennar hugmyndir alls þorra manna um góða siði
og allsherjarreglu. Taka má sem dæmi að samningsákvæði færi
gegn íslenskum grundvallarlögum, s.s. mannréttindaákvæðum. Í
öðru lagi ef talið væri að það færi gegn mikilvægum hagsmunum
almennings að fallast á samningsákvæði og ætti það þá aðeins við ef
málið hefði einhver tengsl við Ísland önnur en að málið væri rekið
á Íslandi.81 Sem dæmi um hið síðarnefnda má nefna að samnings­
ákvæði fæli í sér að farið væri gegn veigamiklum grundvallarreglum
um vernd launþega.
Líkt og tekið er fram í 16. gr. laganna verður að vera um beitingu
80 Eyvindur G. Gunnarsson: „Lagaskil á sviði samningaréttar“, bls. 192­193.
81 C.M.V. Clarkson og Jonathan Hill: The Conflict of Laws, bls. 237.