Tímarit lögfræðinga - 01.04.2012, Side 48


reglan byggð á grundvallarreglunni um samningsfrelsi manna. Ef
aðilar hafa ekki samið um hvaða lög skuli gilda um lögskipti þeirra
innan samninga tekur 4. gr. laganna við. Reglan byggir á því að
meta við hvaða land samningur hefur sterkust tengsl við. Til að
auðvelda það mat eru settar fram leiðbeiningarreglur sem í grunn­
inn miða að því að meta hver samningsaðila ber aðalskyldu samn­
ings og ákvarða hvaða lög gilda út frá búsetu eða annarri fastri stað­
setningu þess aðila. Í 5. mgr. 4. gr. er matskennd regla sem hægt er
að grípa til ef ljóst þykir að samningur hafi sterkust tengsl við ann­
að land en leiða myndi af 2. mgr. 4. gr. laganna.
Undantekningar frá framangreindum meginreglum er einnig að
finna í lögum nr. 43/2000. Skiptast þær undantekningar í tvo þætti.
Annars vegar er um að ræða ófrávíkjanlegar reglur, ýmist dóm­
stólaríkis eða ríkis sem hefur tengsl við samning að öðru leyti. Slík­
um reglum er heimilt að beita í ákveðnum tilfellum. Hins vegar er
um að ræða regluna um góða siði og allsherjarreglu, en samkvæmt
henni er heimilt að víkja til hliðar meginreglum um lagaval ef þær
teljast augljóslega andstæðar góðum siðum og allsherjarreglu hér á
landi.
Hér að framan hefur verið reynt að skýra framangreindar megin­
reglur og undantekningar frá þeim með dæmum, bæði tilbúnum og
úr dómaframkvæmd, bæði hér á landi og erlendis frá. Þá hefur ver­
ið litið til breytinga sem gerðar hafa verið með Rómarreglugerðinni
sem leysti af hólmi Rómarsamninginn. Lítið hefur reynt á fram­
kvæmd laga nr. 43/2000 hér á landi. Þó hafa fallið nokkrir dómar,
sér í lagi eftir bankahrunið haustið 2008. Af þeim dómum sem fallið
hafa verður ekki annað séð en að þeir séu í samræmi við þau sjónar­
mið sem sett hafa verið fram í öðrum löndum og verður því ráðið að
markmiðinu með lagasetningunni hafi verið náð, þ.e. að samræma
lagaskilareglur við reglur annarra Evrópulanda. Dómarnir eru þó
enn sem komið er það fáir að ekki er unnt að taka endanlega afstöðu
til þessa.
Hitt er annað mál að Rómarreglugerðin, sem leysti Rómarsamn­
inginn af hólmi, felur í sér nokkrar breytingar á framangreindum
meginreglum og undantekningum. Ísland hefur ekki tekið Rómar­
reglugerðina inn í sinn landsrétt. Til að viðhalda því markmiði sem
lagt var af stað með við setningu laga nr. 43/2000 hlýtur íslenski lög­
gjafinn að þurfa að laga sig að hinum breyttu reglum Rómarreglu­
gerðarinnar.