Tímarit lögfræðinga - 01.04.2012, Side 69


139.000 hlutum í Alfaskop AB rétt fyrir kl. 12 hinn 24. mars 1997.
Nokkrum mínútum síðar dró ákærði sölutilboðið að stærstum hluta
til baka, eða hvað varðaði 134.000 hluti. Áður en sölutilboðið var sett
fram hafði ákærði skuldbundið sig með samningi til að kaupa
skuldabréf á ákveðnum tímapunkti þar sem gengi skuldabréfanna
miðaðist við gengi hlutabréfa í Alfaskop AB kl. 12 hinn 24. mars
1997. Ef gengið myndi lækka frá því að ákærði gerði umræddan
samning græddi hann en að sama skapi tapaði hann ef hlutabréfin
hækkuðu í verði. Dómurinn taldi einkennilegt að setja fram stórt
sölutilboð og draga það til baka stuttu síðar ef ákærði hefði haft
raunverulegan áhuga á að selja hlutina. Jafnframt var tekið fram að
enginn söluáhugi var eftir að ákærði hafði dregið sölutilboð sitt til
baka. Sölutilboðið sem hann hafði sett fram var svokallað ísjakatil­
boð, þ.e. stærð tilboðsins var hulið markaðinum að hluta til,57 sem
gerði það að verkum að gengið lækkaði ekki eftir að tilboðið hafði
komið fram. Þrátt fyrir það leit dómurinn svo á að tilboðið hafi kom­
ið í veg fyrir hækkun á gengi bréfanna kl. 12. Með hliðsjón af því
taldi dómurinn að háttsemin hefði verið til þess fallin að blekkja
kaupendur og seljendur hlutabréfa í Alfaskop AB og var A sakfelld­
ur fyrir markaðsmisnotkun.58
4.3 Markaðsmisnotkun við opnun markaðar
Hagsmunir markaðsaðila af því að opnunarverð skráðs fjármála­
gernings sé með tilteknum hætti geta verið af ólíkum toga. Útgef­
endur skráðra fjármálagerninga eða fjárfesta, sem eru með stöðu­
tökur í skráðum fjármálagerningum,59 geta haft af því verulega
hagsmuni að gengið sé hátt eða lágt við opnun markaðar. Opnunar­
verð viðkomandi fjármálagernings getur haft umtalsverð áhrif á
þróun gengis yfir daginn. Auk þess geta sömu hagsmunir verið
hvati til markaðsmisnotkunar við opnun markaðar líkt og með lok­
un markaðar, þ.e. aðilar geta haft óbeina hagsmuni af opnunarverði
skráðs fjármálagernings, t.d. vegna framvirkra samninga og árang­
urstengdra launagreiðslna.
Lítið sem ekkert er að finna í skráðum réttarheimildum eða fræði­
57 Á ensku er talað um non-displayed reserve (hidden iceberg) volumes. Sjá t.d. bls. 28 í NAS­
DAQ OMX Nordic Market Model 2.6, sem er að finna á eftirfarandi slóð: http://nasdaqomx.
com/digitalAssets/75/75620_nasdaqomxnordicmarketmodel2.6.pdf (skoðað 5. janúar 2012).
58 Sjá umfjöllun um dóminn hjá Mårten Knuts: Kursmanipulation på värdepappersmarkna­
den., bls. 293. Sjá einnig Catarina af Sandeberg: Marknadsmissbruk, Uppsalir 2002, bls. 144­
147.
59 Á einnig við ef aðili er með skortstöðu í fjármálagerningnum. Með skortsölu er átt við
það að seljandi verðbréfa á þau ekki en fær þau lánuð gegn skuldbindingu um að kaupa
þau aftur og skila þeim. Lækki verð bréfanna í millitíðinni, fæst hagnaður af viðskiptunum
þar sem bréfin eru keypt aftur á lægra verði en þau voru seld upphaflega á. Sjá Pál Sigurðs­
son (ritstjóri): Lögfræðiorðabók með skýringum. Reykjavík 2008, bls. 464.