Tímarit lögfræðinga - 01.04.2012, Qupperneq 104

0
framt dæmdar samkvæmt 26. gr., og öfugt. Raunar er berum orðum
vikið að þeim kosti að fá miskabætur samkvæmt bæði I. kafla og 26.
gr. í tilviki kynferðisbrota. Þannig segir í umfjöllun um 26. gr. í því
frumvarpi sem varð að skaðabótalögum nr. 50/1993, en ákvæðið
hafði þá sem fyrr segir einungis að geyma þá reglu sem nú er í b­lið
1. mgr. 26. gr.:
Þeim sem valdið hefur líkamsmeiðingum, framið kynferðisbrot eða önnur
álíka afbrot getur eftir atvikum verið skylt að greiða þeim sem misgert er
við miskabætur eftir 26. gr. frumvarpsins auk bóta fyrir líkamstjón.72
Í skýringum við a­lið 1. mgr. 26. gr., við lögfestingu ákvæðisins
árið 1999, var síðan tekið fram:
Heimildin í 26. gr. er sjálfstæð, en bætur samkvæmt henni gætu jafnframt
komið til viðbótar bótum fyrir tímabundið ófjárhagslegt tjón skv. 3. gr. lag­
anna (þjáningabótum) og/eða bótum fyrir varanlegan miska skv. 4. gr. Skil­
yrði þjáningabóta skv. 3. gr. eru almennt tengd rúmlegu eða veikindum og
skilyrði miskabóta skv. 4. gr. er að líkamstjón leiði til varanlegrar lækn­
isfræðilegrar örorku. Bótafjárhæðir eru bundnar í greinunum. Samkvæmt
frumvarpinu eru huglægu bótaskilyrðin skv. a­lið ströng, en séu þau upp­
fyllt þykir rétt að rýmka rétt til þess að ákveða þeim sem verður fyrir lík­
amstjóni bætur frá því sem er samkvæmt gildandi lögum, jafnvel þótt ekki
teljist uppfyllt þau skilyrði um afleiðingar líkamstjóns sem áskilin eru skv.
3. og 4. gr.73
Líkt og nefnt var í umfjöllun um bætur fyrir varanlegan miska
og varanlega örorku hefur Hæstiréttur jafnframt skýrlega vikið að
því að brotaþola kunni að vera fært að krefjast slíkra bóta auk bóta
samkvæmt 26. gr., sbr. dóm Hæstaréttar frá 12. maí 2010 í máli nr.
502/2009. Sama er tekið fram í helstu hérlendu fræðiskrifunum á
sviði skaðabótaréttar. Þannig tók Arnljótur Björnsson fram í kennslu­
bók sinni um skaðabótarétt:
Þegar tjónþoli á rétt til þjáningabóta eða bóta fyrir varanlegan miska vegna
líkamstjóns getur hann ekki einnig krafist miskabóta á grundvelli 26. gr.,
nema að tjóninu hafi verið valdið af ásetningi eða stórfelldu gáleysi. Ef
maður verður fyrir líkamstjóni vegna nauðgunar eða annars stórfellds lík­
amlegs ofbeldis, sem framið er með hætti, er fyrr segir, er því heimilt að
dæma tjónvald til að greiða bætur á grundvelli 26. gr. skaðabótalaga auk
bóta eftir reglum um líkamstjón í I. kafla laganna, sbr. H 1997, 3173 (dómur
þessi varðar kynferðisbrot, sem framið var áður en 26. gr. skaðabótalaga
var breytt í núverandi horf með lögum nr. 37/1999).74
72 Alþt. 1992­1993, A­deild, bls. 3669.
73 Alþt. 1998­1999, A­deild, bls. 1299­1300.
74 Arnljótur Björnsson: Skaðabótaréttur. Kennslubók fyrir byrjendur. Reykjavík 1999, bls.
157­158.