Tímarit lögfræðinga - 01.04.2012, Blaðsíða 109
0
bóta samkvæmt 4. gr. Þá er matið á miskastigunum samkvæmt 4. gr.
eðli sínu samkvæmt óháð því hvort bætur samkvæmt 26. gr. hafa
verið eða muni verða dæmdar.
Að lokum skal tekið fram, vegna fyrri tilvísana til dansks réttar,
að þrátt fyrir að 26. gr. dönsku skaðabótalaganna hafi skýrlega verið
höfð að fyrirmynd við setningu 26. gr. hérlendra laga er samanburð
ur núverandi ákvæða nokkuð erfiður, vegna síðari tíma lagabreyt
inga. Þannig hefur verið bætt við ákvæðum í 2. og 3. mgr. dönsku
greinarinnar, sem ekki eru fyllilega eins og breytingarnar sem gerð
ar voru á íslensku greininni árið 1999. Rétt er þó að benda á að 2.
mgr. dönsku greinarinnar mælir nú berum orðum fyrir um að við
ákvörðun bótafjárhæðar samkvæmt 1. mgr. (sem er sambærileg nú
verandi blið 1. mgr. 26. gr. hérlendu laganna), geti haft þýðingu
hvort meingerðin hafi falist í broti gegn þarlendum kynferðisbrota
kafla almennra hegningarlaga.85 Hefur verið talið að útgangspunkt
urinn við beitingu ákvæðisins eigi að vera sá að bæturnar séu tvö
faldar í tilviki kynferðisbrota.86
5. LOKAORÐ
Af því sem að framan var rakið verður sú ályktun dregin að þol
endur kynferðisbrota eigi nokkuð víðtækari rétt til bóta en ráða má
af fyrirliggjandi dómaframkvæmd. Þannig einskorðast dómar nán
ast eingöngu við bætur samkvæmt 26. gr. skaðabótalaga nr. 50/1993,
þótt brotaþolar kunni oft að eiga einnig rétt til bóta á grundvelli ein
stakra liða í I. kafla laganna. Líkt og rakið var kunna brotaþolar
jafnvel að eiga rétt til bóta samkvæmt liðunum sem taka til tíma
bundins tjóns án þess að fyrir liggi matsgerð um afleiðingar kyn
ferðisbrotsins, og að fenginni slíkri matsgerð kunna þeir að eiga
möguleika á bótum fyrir varanlegar afleiðingar þess. Þá var einnig
útskýrt að þrátt fyrir að slík kröfugerð myndi færast í vöxt hefði það
lítil áhrif á beitingu gildandi sjónarmiða við ákvörðun bóta sam
kvæmt 26. gr.
Í ljósi framangreinds, þeirra alvarlegu afleiðinga sem kynferðis
brot oft hafa og ítrekaðrar umræðu um fjárhæðir bóta í kynferðis
brotamálum, sætir nokkurri furðu að ekki kveði meira að kröfugerð
samkvæmt I. kafla skaðabótalaga vegna slíkra brota, enda gæti hún
stundum hækkað bótafjárhæðir verulega. Ef til vill er skýringanna
að leita í málshraðanum í sakamálum um viðkomandi brot eða í
85 Ákvæðið er svohljóðandi, en 24. kafli hegningarlaganna ber heitið „Forbrydelser mod
kønssædeligheden“: „Ved fastsættelsen af godtgørelsen kan det tillægges vægt, at krænkel
sen er begået ved en forbrydelse, der har indebåret en overtrædelse af bestemmelser i straf
felovens kapitel 23 eller 24“.
86 Bo von Eyben og Helle Isager: Lærebog i erstatningsret, bls. 325.