Milli mála - 2022, Page 73
MILLI MÁLA
72 Milli mála 14/2/2022
með nokkur naut í „cari““ (Beck 1945, 107). Í kvæði um trúboða sem
koma „að norðan í „körum““ en eru „svo fáir í förum“ (Beck 1945,
159) bregður Káinn fyrir sig vesturíslenska orðinu „kar“ sem merkir
„bíll“, en á íslensku myndi það ekki merkja farartæki heldur einhvers
konar ílát eða ker (sykurkar, baðkar).
Annað orð sem Káinn notar um bíla er orðið „motorbíl“ sem er
samsuða úr (vesturísl)ensku og íslensku. Það kemur fyrir í tveimur
vísum, „Um Tómas Halldórsson“ og „K. N. spurður þess, hvort hann
ætti bifreið“:
Halldórsson eg hraustan sá
haltur var af kýli;
eins og fjandinn flugi á
fór á motorbíli.
Eg er ekki alveg „sure“ –
aðeins hefi von um:
Að brennivín og kýli-„cure“
kunni að bjarga honum.
(1920, 101)
Meðan endist æfin hér,
enginn maður sér á mér.
hvorki hryggð né hugarvíl,
þótt hafi’ eg ekkert „motorbíl“.
(1920, 164)
Í orðinu „motorbíl“ slær saman enska orðinu „motorcar“ og íslenska
tökuorðinu „bíl“10 en þetta er hvorugkynsorð í vesturíslensku („ekk-
ert motorbíl“) og rímar við „hugarvíl“, ólíkt íslenska orðinu „bíll“
sem er karlkynsorð. Að hætti vesturíslensku er sögnin „að hafa“
notuð til að tákna eignarhald frekar en sögnin „að eiga“, í samræmi
við enska málnotkun um að eiga: „to have a car“. Káinn sýnir með
titlinum á seinna kvæðinu að honum er fyllilega kunnugt um að
samkvæmt íslenskri málvöndun eru tökuorðin „motorbíl“, „kar“ og
10 Um þetta tökuorð í íslensku segir í Íslenskri orðsifjabók (1998): „bíll k. (nísl.) ‘bifreið’. To., stytt og
sniðið upp úr automobil(e), e.t.v. að danskri fyrirmynd …
ENSKUGLETTUR KÁINS
10.33112/millimala.14.1.4