Milli mála - 2022, Qupperneq 88

MILLI MÁLA
Milli mála 14/1/2022 87
og landslagsins, en þessi öfl mótuðu hversdaginn með skýrum hætti.
Íslensk sveit á nítjándu öld er sögusvið skáldsögunnar Náðarstund
eftir Hönnuh Kent (2013, íslensk þýðing 2014), ástralskan rithöf-
und sem heimsótti Ísland fyrst sem skiptinemi og dvaldi eitt ár á
Sauðárkróki.4 Agnes Magnúsdóttir var síðasta konan sem tekin var
af lífi á Íslandi og líf hennar og örlög eru efniviður Náðarstundar.
Íslensk fósturfjölskylda Kent sagði henni undan og ofan af Agnesi,
morðunum á Illugastöðum og eftirmála þeirra er þau óku um
Vatnsdal í Austur-Húnavatnssýslu. Innilokunarkenndin og einangr-
unin sem Kent upplifði á Sauðárkróki, þar sem litið var á hana sem
aðkomumanneskju, eða „Ástralann“, ýtti undir samkennd hennar
með Agnesi, og Kent kom til með að líta á Agnesi sem misskilið
olnbogabarn fortíðarinnar.5 Náðarstund er í aðra röndina tilgátuævi-
saga eða síð-viktorísk skálduð ævisaga, skrifuð í anda endurskoðunar-
hyggju, og bæði femínísk og póstmódernísk hvað varðar þemu og
frásagnartækni. Hin skáldaða rannsókn Hönnuh Kent á ævi Agnesar
stefnir leynt og ljóst að því að gera sögu hennar miðlæga og sýna per-
sónu hennar og gjörðir í margræðara ljósi en áður. Til að ná því tak-
marki beitir Kent aðferðum eins og ólíkum söguröddum og sjónar-
hornum, sem og vitundarflæði, en einnig birtir hún brot úr sögu-
legum heimildum sem varðveist hafa um Agnesi og málshöfðunina
gegn henni. Þessi marglaga frásögn ólíkra sjónarhorna á Agnesi og
gjörðir hennar vinnur gegn og grefur undan staðalímyndinni af
hinu illa og morðóða kvendi sem hefur verið áberandi í mörgum
sagnfræðilegum og skálduðum útgáfum af sögu Agnesar. Ásamt
ofangreindum frásagnaraðferðum beitir Kent áhrifamiklum og ljóð-
rænum lýsingum á íslensku landslagi, náttúru og árstíðum, en slíkar
lýsingar eru mikilvægar til að undirstrika þá mynd sem Kent dregur
upp af Agnesi og aðstæðum hennar. Hið óblíða afskekkta Norður,
einangrunin og erfið veðurskilyrði, þó stundum blönduð fegurð
og hugarfró, endurspegla og undirstrika hið vonlausa og fyrir fram
dauðadæmda líf Agnesar og hennar grimmu örlög. Hér verður fjallað
um ofangreind atriði og skáldsaga Kent túlkuð í ljósi endurskoðunar-
4 Friðrika Benónýsdóttir, „Myrkt ástarljóð til Íslands“; Reynolds, „Hannah Kent: From Adelaide to
Icelandic noir“.
5 „Discovering Agnes: Hannah Kent on writing Burial Rites“, 342; Linda Morris, „The Cold Light
of Day“.
INGIBJÖRG ÁGÚSTSDÓTTIR