Milli mála - 2022, Page 94

MILLI MÁLA
Milli mála 14/1/2022 93
eru algjörlega á huldu. Eins og Margaret Atwood bendir rétti-
lega á þá finnast mörg smáatriði ekki í sögulegum heimildum og
staðreyndum má snúa á ýmsa vegu til að þjóna mismunandi málstað:
Fortíðin er gerð úr pappír […] Hvað er á pappírnum? Sömu hlutir og eru
á pappír núna. Skrár, skjöl, frásagnir í dagblöðum, vitnaleiðslur, slúður
og sögusagnir og skoðanir og mótsagnir. Það er […] engin ástæða til að
treysta einhverju sem var ritað á blað þá frekar en nú. Þegar allt kemur
til alls þá voru þeir sem skrásettu manneskjur og eru því líklegir til að
gera mistök, viljandi eða ekki, sem og að láta undan þeirri mannlegu
freistni að ýkja hneykslismál og hagræða hlutunum sér í hag. […] Ef
þú ert á höttunum eftir sannleikanum, öllum sannleikanum með öllum
smáatriðunum og engu öðru en sannleikanum, þá verður þér tæplega
kápan úr því klæðinu ef þú leggur traust þitt á pappír; en hvað fortíðina
varðar, þá er það næstum það eina sem þú hefur.35
Kent birtir útdrætti úr prentuðum heimildum, opinberum bréfum,
dómskjölum, ljóðaerindi og fleira í upphafi kafla. Hér skiptir það
máli að hin opinberu skjöl virðast vera laus við tilfinningar og vægð-
arlaus, samanborið við ljóðrænan og lýsandi prósa Náðarstundar.36
Þetta undirstrikar einnig muninn á „sannleika“ sögulegra stað-
reynda annars vegar og „sannleika“ tilfinninga hins vegar. Útdrættir
og annað í upphafi kafla sjá skáldsögunni fyrir sögulegum ramma
og staðreyndum er þannig haldið til haga um leið og sveigt er hjá
„hinum siðferðilega vanda sem þú óhjákvæmilega lendir í þegar þú
skrifar um raunverulegt fólk úr fortíðinni“, eins og Kent staðhæfir.37
Ítreka ber þó, eins og Atwood gerir hér að ofan, að hinn sagnfræði-
legi rammi er í sjálfu sér í hæsta máta vafasamur. Það er alltaf
spurning um hvers útgáfa af sannleikanum er sett fram í sögulegum
heimildum en lesandinn hefur fátt annað haldbært þegar mótuð er
skoðun á fortíðinni.
Innan þessa sögulega ramma eru langir kaflar, þar sem sögu
Agnesar er komið á framfæri í fyrstu persónu frásögn sem sveiflast
á milli þanka Agnesar um fortíð sína, og sena þar sem hún segir
35 Atwood, „In Search of Alias Grace“, 1513–1514.
36 Keen, „Hannah Kent’s Burial Rites“.
37 „Hannah Kent Discusses Burial Rites and Speculative Biography“.
INGIBJÖRG ÁGÚSTSDÓTTIR