Milli mála - 2022, Page 103

MILLI MÁLA
102 Milli mála 14/2/2022
gegnum á bænum.61 Þegar allt byrjar að fara úrskeiðis hjá Agnesi á
Illugastöðum og hún áttar sig á að elskhugi hennar, Natan, sængar
einnig hjá Siggu, hinni vinnukonunni á Illugastöðum, getur hún
hvergi farið því hún er vinalaus í þessari sveit; þá lýsir hún vinaleys-
inu sem svo að það sé „ekkert ljós að ganga á í þessu ríki vetrarins“
(262). Eftir að Agnesi og elskhuga hennar lendir svo saman sér hún
landslagið á Illugastöðum og Vatnsnesi sem óvinveitt náttúruafl sem
markvisst króar hana af:
Með hægð hefði ég getað tekið mitt hafurtask og farið fyrir birtingu en
hvert hefði ég átt að fara? Ég þekkti ekkert nema Vatnsdalinn; þekkti
grjótvelli hans, þekkti hvítkrýnd fjöllin og vatnið […] En Illugastaðir
voru öðru vísi. Ég átti enga vini. Þekkti ekki landið. Svartir grjótoddar einir
hrufluðu fullkominn koss lofts og lagar – hér var ekkert annað og enginn
annar. Ekkert hægt að fara. (279–280, mín skáletrun)

Agnes lítur hér til baka þegar hún er fangi á Kornsá að bíða aftöku;
lýsingar hennar sýna fram á hvernig hún var fangi landslagsins á
Vatnsnesi. Þar var enga hjálp að finna og hún var föst í aðstæðum
sem að lokum urðu henni að falli.
Er sumri tekur að halla undirstrika óvenjulegar og ljóslifandi
lýsingar hinn grimma veruleika aftökunnar sem bíður Agnesar.
Haustið fellur á dalinn í október „eins og önd væri varpað“ og
birtan virðist „skjögra inn um gluggann líkt og vegmóð eftir
langt ferðalag“ (210). Haustvindinum er líkt við úlf „sem glefsar í
hælana“ (214) og þegar vetrar flýr ljósið „þetta land eins og laminn
hundur“ (261). Síðan tekur myrkrið völdin, „sest hér upp eins og
mar á holdi jarðarinnar“ (269). Að endingu er veturinn sú árstíð
sem einkennir líf Agnesar, enda er hann hér dreginn upp sem „árs-
tíð missis og örvæntingar“ og slæmir hlutir henda Agnesi einmitt
á veturna.62 Þannig yfirgefur móðir Agnesar hana á Kornsá um
61 Höfundur færir greinilega í stílinn hér og ýkir óaðlaðandi eiginleika staðarins til að ná fram
þessum áhrifum, því það er í raun mjög fallegt á Illugastöðum og nokkuð gróskumikið undirlendi.
Lýsing Guðlaugs Guðmundssonar hljóðar svo: „Á Illugastöðum er landslag sérkennilegt, en fal-
legt. Aflíðandi halli frá fjallsbrún skiptist á við sorfin klettabelti með grænum hjöllum á milli.
Ströndin er vogskorin með skerjum og hólmum þar sem æðarfugl verpir og selir flatmaga á
hleinum. Eins er fallegt að horfa yfir flóann til Strandafjalla, hárra og tignarlegra. Hér var björgu-
legt …“ (Guðlaugur Guðmundsson, Enginn má undan líta, 27).
62 Vitnað í Geraldine Brooks af Romei, „Hannah Kent’s debut novel“.
„TILLAGA AÐ LÍFI“ : UM ÖRLÖGIN Í NORÐRINU OG ENDURSKÖPUN AGNESAR Í
NÁÐARSTUND EFTIR HÖNNUH KENT
10.33112/millimala.14.1.5