Milli mála - 2022, Síða 132

MILLI MÁLA
Milli mála 14/1/2022 131
og reynir jafnframt að sannfæra lesandann um það. Því að saman við
drauminn um ástina og hamingjurík endalok tvinnast þráin um að
„verða lifandi í dauðanum“ og eignast það sem hann girnist í dauð-
anum. Ekki sínum eigin dauða, heldur dauða sögupersónunnar sem
hann elskar svo mjög.
Rodrigo virðist ekkert ráða við persónu sína, enda þótt hún sé
auðsveip og undirgefin, líkt og leir í höndum hans. Sköpunarferli
Stundar stjörnunnar kviknar af ást við fyrstu sýn og sýnir hugarástand
karlkyns skapara sem er gagntekinn af sköpunarverki sínu – sem
hefur ekki minnsta áhuga á honum, sem veit raunar ekki einu sinni
af honum. Ást höfundarins er margvísleg. Greina má föðurlega ást,
guðlega ást skaparans, brúðumeistarans og elskhugans, en þegar
allt kemur til alls er hún óendurgoldin. Hún veit ekki af honum.
„Ég verð að segja að stúlkan veit ekki af mér, ef hún vissi af mér
þá hefði hún eitthvað að ákalla og það fæli í sér bjargræði. En ég er
mjög meðvitaður um hana: í gegnum þessa ungu manneskju hrópa
ég hrylling lífsins. Lífsins sem ég elska svo mjög“ (25). Höfundur
Macabéu orðar hér hugmynd um sjálfan sig sem skapara og guð
sem fylgist með Macabéu, óséður en þó yfir og allt um kring.40 Í
lýsingunni má einnig greina öllu skuggalegri mynd sem minnir jafn-
vel á gluggagægi eða eltihrelli, en í þessu einhliða ástarsambandi höf-
undar og persónu má greina góðvild, meðaumkun og samúð, sem og
kvalalosta. Höfundur Macabéu segist vilja henni allt hið besta, hann
kennir í brjósti um hana, hann elskar hana sem faðir og elskhugi í
senn, en ákveðin togstreita felst í því að hann vill sömuleiðis sjá hana
veslast upp, þjást og kveljast.
Macabéa er á vissan hátt aukapersóna í eigin lífi, leiksoppur ytri
afla, valdalaus með öllu og upp á náð og miskunn annarra komin,
40 Fleiri fræðimenn hafa túlkað þessa æðri stöðu sögumannsins í verki Rodrigos gagnvart sköpunar-
verki sínu, Macabéu, á forsendum samfélagsádeilu eða spegils sem varpar ljósi á, ögrar og rífur
niður viðteknar hugmyndir um valdajafnvægi kynjanna, eða þannig að sögumaður sé táknmynd
karlveldisins og Macabéa sé ekki aðeins táknmynd konunnar heldur hinna undirokuðu í heild
sinni, bæði hvað varðar kyn, stöðu og stétt. En einnig í samhengi frásagnarfræði og bókmennta-
hefðarinnar. Til sumra slíkra greina er vísað í þessari grein, en hér skal viðurkenna ákveðnar
hömlur sem stafa af vanþekkingu á tungumáli því sem mikill meirihluti fræðiskrifa um Clarice
Lispector er skrifaður á, eða portúgölsku. Sjá t.d. Cynthia A. Sloan, „The Social and Textual
Implications of the Creation of a Male Narrating Subject in Clarice Lispector’s „A hora da estrela““;
Cinthya Torres, „On Poverty and the Representation of the Other in „The Hour of the Star“ by
Clarice Lispector“; Maria José Somerlate Barbosa, „„A hora da estrela“ and „Um sopro de vida“:
Parodies of Narrative Power“, og Marta Peixoto, Passionate Fictions. Gender, Narrative, and Violence
in Clarice Lispector.
ARNÓR INGI HJARTARSON