Milli mála - 2022, Qupperneq 171

MILLI MÁLA
170 Milli mála 14/2/2022
Hélène Merlin-Kajman
Sorbonne-Nouvelle háskóla
Molière1
Það er mér sönn ánægja að fá tækifæri til að tala um Molière, sem
er án efa merkasta gamanleikjaskáld Frakka og eitt af merkustu
leikskáldum heimsbókmenntanna. Enn í dag þekkir hvert einasta
grunnskólabarn í Frakklandi nafn hans. Vissulega hrakar þekkingu
á klassískum höfundum í Frakklandi (þ.e. skáldum 17. aldar, eins og
Molière sem fæddist árið 1622 og dó 1673). Ólíkt minni kynslóð, og
kynslóðinni sem kom á undan mér, geta nemendur í efri bekkjum
grunnskóla og í menntaskóla farið í gegnum námið án þess að lesa
eina línu eftir Pierre Corneille eða Jean Racine, hin miklu harmleikja-
skáld 17. aldar sem mynda, ásamt Molière, þríeyki hinna frönsku ný-
klassísku leikskálda. Aftur á móti hefur hver einasti nemandi lesið
a.m.k. eitt atriði úr leikriti eftir Molière á námsferli sínum. Þessari
stöðu deilir Molière með Jean de La Fontaine og dæmisögum hans.
Það er ekki erfitt að skilja hverju þetta sætir. Leikrit Molières
vekja gleði sem tengist siðferðislegum sjónarmiðum á margslunginn
hátt án þess að vera íþyngjandi. Það á líka við um dæmisögur La
Fontaine. Leikverk Molières eru auk þess innbyrðis afar fjölbreytt.
Þegar á 17. öld höfðu bókmenntafræðingar þeirra tíma greint og jafn-
vel stillt upp sem andstæðum a.m.k. þremur ólíkum gamanleikja-
hefðum sem hafa veitt skáldinu innblástur:
Fyrst er það farsinn eins og í leikritinu Les Fourberies de Scapin
(Hrekkjabrögð Scapins) þar sem húsbóndi einn er hýddur af þjóni sem
lætur sem hann beri ekki kennsl á hann. Þessi tegund gamanleikja
1 Erindi þetta var flutt þann 12. október 2022 á málþinginu „Molière í 400 ár“ sem haldið var í
tilefni þess að 400 ár voru liðin frá fæðingu franska leikskáldsins Molière (1622-1673). Málþingið
var skipulagt í samvinnu Stofnunar Vigdísar Finnbogadóttur í erlendum tungumálum,
Þjóðleikhússins og franska sendiráðsins á Íslandi
10.33112/millimala.14.1.8