Milli mála - 2022, Síða 181

MILLI MÁLA
180 Milli mála 14/2/2022
hafa hingað til haldið á lofti: að hann hefði verið veikur þegar hann
skrifaði og setti upp Ímyndunarveikina. Ég hef alls staðar lesið að
Molière hafi verið sárþjáður og að dauða kominn – dauða sem bar að
þegar hann var á sviðinu á fjórðu sýningu á gamanleiknum. Georges
Forestier telur þetta ekki vera rétt. Hann skrifar: „Molière dó fyrir
slysni úr fylgikvillum umgangspestar.“4
Það sem hann hefur fyrir sér í þessu eru fyrst og fremst vitnisburðir
samtímamanna. Hann teflir þeim á móti öðrum vitnisburðum sem
ævisöguritararnir höfðu hingað til byggt sögu sína á. Niðurstaða
hans er að Molière hafi ekki verið „oftar veikur en samtímamenn
hans, á tímum þar sem hinn minnsti hiti, ef maður slapp lifandi frá
honum, kostaði margar vikur af rúmlegu“.5 George Forestier telur
sig þannig hafa rifið niður grímu, afhjúpað goðsögu. En ég er ekki
sannfærð.
„Hinn minnsti hiti“, „margar vikur af rúmlegu“? Þessi staðhæfing
þolir enga rýni. Þó ekki sé tekið nema eitt dæmi: Hermaður á stríðs-
vellinum barðist jafnvel þótt hann væri veikur – og aðalsmenn vörðu
a.m.k. helmingi ævinnar á stríðsvellinum.
Skilin milli veikinda og heilsu voru í raun mjög óljós. Þetta þýðir
að enginn vitnisburður gat verið óumdeilanlegur á þessum tíma og
það af tveimur ólíkum ástæðum. Annars vegar brugðu menn veik-
indum iðulega fyrir sig til að koma sér hjá því að fara í heimsókn, í
veislu eða hitta ákveðinn aðila. Allir vissu að veikindi voru oft upp-
gerð en fyrst svo auðvelt var að grípa til þeirra hlýtur það að þýða að
þau gátu verið meinlaus og einkenni þeirra óljós. Á sama tíma var
fólk oft veikt, og jafnvel mjög veikt, og hvaða sjúkdómseinkenni sem
var gat táknað upphafið að endalokunum. Afleiðingar veikinda voru
ófyrirsjáanlegar. Það þýðir að fólk lifði í ævarandi ótta við að deyja á
sviplegan og ófyrirsjáanlegan hátt. Það þýddi líka að ímyndunin var
næstum því óumflýjanlegur fylgifiskur veikinda.
Að lokum gefa þau atriði þar sem Molière hæðist að læknum (sér-
staklega í leikritunum L’Amour médecin eða Ástin læknar og Monsieur
de Pourceaugnac) tvennt til kynna. Læknar voru ekki færir um að
greina sjúkdóma og þess vegna var gert svo mikið grín að þeim og
4 Molière, Œuvres complètes, I–II, París, Gallimard, ritröð Bibliothèque de la Pléiade, ritstj. Georges
Forestier, 2. bindi, 2010, bls. 1544.
5 Sama rit, bls. 1543.
MOLIÈRE
10.33112/millimala.14.1.8