Skessuhorn - 20.12.2022, Blaðsíða 96

ÞRIÐJUDAGUR 20. DESEMBER 202296
Unnsteinn Kristinn Hermanns­
son tók við kúabúi foreldra sinna
á Leiðólfsstöðum í Laxárdal árið
1997. Þar býr hann nú ásamt konu
sinni Þóreyju Björk Þórisdóttur
og börnum þeirra. Blaðamaður
Skessuhorns lagði leið sína í Dalina
til að frétta af búskapnum og tilver­
unni almennt.
Í daglegu tali er maðurinn
nefndur Steini Kiddi eða Steini.
Hann hefur sterkar skoðanir á
ýmsu, sérlega þó stöðu íslensks
landbúnaðar. Svo finnst honum
gott að vera á ferðinni og hitta
fólk. Nánar verður komið að því
síðar, en það er ljóst að það er nóg
að gera á Leiðólfsstöðum II. Þó
vinnur Steini út frá búinu líka og
hefur gert í mörg ár. Við byrjum á
að ræða upprunann.
Ekki á leiðinni burt
„Ég er fæddur og uppalinn á Leið­
ólfsstöðum og hef aldrei flutt lög­
heimilið héðan,“ segir hann. „Og
ég er ekki á leiðinni burt, þótt
enginn viti ævina fyrr en öll er. Það
er gaman að gera það sem maður
er búinn að gera og leiðinlegast að
hafa ekki gert meira,“ segir hann og
hlær. Þórey er ættuð úr Dölunum
en alin upp í Kópavogi. Þau hafa
verið saman í um þrettán ár og
segja að örlagavaldurinn hafi verið
ball sem Þórey fór á ásamt frænku
sinni og hitti Steina. „Þetta gerðist
bara,“ segir hann. „Ég var sko ekki í
neinum konuhugleiðingum!“
Dalakona að sunnan
Blaðamaður laumar inn spurningu
til Þóreyjar um hvernig henni líki
við að búa í dreifbýlinu fyrst hún
er ekki alin upp í þannig umhverfi.
Fram kemur að hún var mikið í
sveit hjá afa sínum og ömmu á
Hofakri í Hvammssveit svo hún
þekkir vel til aðstæðna og kann vel
við sig. Þau eiga saman tvö börn,
fyrir átti hún eitt barn og hann tvö
svo fjölskyldan telur fimm ung­
menni á ýmsum aldri. Börnin sem
þau eiga saman eru tíu og ellefu
ára og ganga í skóla í Búðardal í
um korters akstursfjarlægð. Þórey
starfar að búinu, en er auk þess
með bókhald, hún er lærður bókari
og vann við það fyrir sunnan þegar
þau kynntust.
Fjósið mætti vera stærra
Hvað eruð þið með margar kýr?
„Þær eru á bilinu 45 til 60 eftir
aðstæðum hverju sinni,“ segir
Steini. „Sá fjöldi myndi henta vel
fyrir einn mjaltaþjón og það væri
gaman að geta keypt einn slíkan.
En eins og er erum við með mjalta­
gryfju. Fjósið var byggt árið 2004
og ég þakka Ólafi Sveinssyni
atvinnuráðgjafa það að hafa kom­
ist gegnum þá fjármögnun. Hann
reyndist mér ákaflega vel,“ segir
Steini. „Við erum reyndar komin
á þann stað núna að það væri gott
að stækka fjósið og hafa meira pláss,
t.d. til að hafa geldkýr í. Svo mætti
kúnum fjölga eitthvað. Við þyrftum
helst að ná því að hafa um fimmtíu
mjólkandi kýr í fjósinu allt árið um
kring, það væri hentugri eining.“
Praktískt samstarf
milli bæja
Þau búa á Leiðólfsstöðum tvö, en á
Leiðólfsstöðum eitt býr Bjarni eldri
bróðir Steina og er með sauðfé.
Þegar Steini ákvað að kaupa kúa­
búið af foreldrum þeirra var gengið
frá skýrum samningi um hvaða
land tilheyrði hvorum bræðr­
anna, en lögbýlinu sem slíku hefur
hins vegar ekki verið skipt. Blaða­
maður spyr hvort nægt land sé til
að afla fóðurs fyrir kýrnar? „Já,“
segir Steini. „En til að auka það
enn frekar keyptum við nágranna­
jörðina Höskuldsstaði þar sem eru
fínir ræktunarmöguleikar. Þetta
gerðum við í samstarfi við frænda
minn og vin sem býr á Svarfhóli
hér framar í dalnum. Hann er líka
í samstarfi við okkur bræðurna um
öll heyvinnslutæki og við vinnum
allan heyskap saman.“
Ekki gott að fara
aldrei neitt
Þótt vel sé á málum haldið í
búskapnum vinna þau hjónin líka
út frá búinu til að hlutirnir gangi
upp. Þórey er með bókhaldsverk­
efni heima fyrir og hann gerir út
vörubíl. Þau eru reyndar bæði með
meirapróf og aðspurð segir Þórey
að hún hafi tekið prófið þegar
hún var einstæð móðir á sínum
tíma og vantaði peninga. Blaða­
maður er fullur aðdáunar á því að
kona sé með meirapróf, en tím­
arnir hafa vissulega breyst og slíkt
er gamaldags hugsun. Þau segja það
koma sér vel fyrir þau bæði að hafa
meiraprófið. Steini annast allan
akstur fyrir Sláturfélag Suðurlands
að haustinu og ekur fyrir þá með
gripi af öllu Vesturlandi og suður á
Selfoss. Þegar á þarf að halda sefur
hann í bílnum þar sem gott er að
stoppa. Áður annaðist hann nauta­
flutninga af Vestfjörðum fyrir slát­
urhúsið í Króksfjarðarnesi og fór
þá nánast allan Vestfjarðarhringinn
aðra hvora viku. Hann byrjaði
að keyra fyrir Sláturfélagið árið
2010. Þetta er aukabúgreinin að
haustinu. „Ég var áður í rúningi og
klippti þá átta til tíu þúsund fjár á
hverju hausti hérna í Dölunum. En
það reynir mjög á mjaðmirnar svo
ég hætti því.“ Hann segir akstur­
inn vera ágætis atvinnu. „En mest
finnst mér gaman að komast að
heiman og hitta fólk, það er ekki
gott að fara aldrei neitt,“ segir
hann.
Faldi sig í skólanum
Nú berst talið að bakgrunninum,
en eins og áður kom fram er Steini
uppalinn á Leiðólfsstöðum. Hann
er fæddur árið 1972, langyngstur
og níu árum yngri en næsta systk­
ini. Hann segir að sér hafi gengið
illa í barnaskóla og ekki liðið vel.
„Ég var örugglega með bullandi
lesblindu og athyglisbrest og rakst
illa,“ segir hann. „Á haustin passaði
ég að velja mér stað aftast í skóla­
stofunni eða í skoti þar sem hurðin
var. Þar gat ég setið með skólatösk­
una uppi á borði, hálfgert í felum. Í
þá daga var ekkert gert til að aðstoða
krakka sem ekki fundu sig í bók­
legu námi og gátu ekki setið kyrr.
Ef ég var svo óheppinn að vera tek­
inn upp sagðist ég ekki skilja alveg
og var þá bara sagt að fylgjast betur
með,“ segir hann hugsi. „Það versta
er að ég er enn að rekast á svona
lagað í skólakerfinu í dag. En Þórey
er frábær í því að fylgja krökkunum
okkar vel eftir svo þeim gangi betur
en mér á sínum tíma.“
Stimplaði einstaklinga
ekki vonlausa
Þegar komið var fram í níunda
bekk gafst Steini alveg upp á frek­
ari skólagöngu. „Ég sá engan til­
gang í að vera í skólanum áfram
og er þrjóskur skratti,“ segir hann.
Við Harald Óskar áðurnefndur
frændi minn á Svarfhóli erum nán­
ast eins og bræður, hann er systur­
sonur minn en bara tveimur árum
eldri. Hann bjó þegar þetta var í
Stykkishólmi og vann í fiski. Ég var
í Reykjavík í tannréttingum þá en
hringdi í mömmu og sagði henni
að ég kæmi ekkert heim, ég væri
að fara í Stykkishólm í fiskinn. Ég
gat búið þar hjá systur minni, fór
á vertíð og leið vel, það var yndis­
legt að komast úr skólanum og gott
að fara að vinna með höndunum,“
segir hann. „Þegar ég var yngri var
hérna kennari sem hét Björn Guð­
mundsson og hjá honum gat ég
reyndar lært, hann náði einhvern
veginn til mín. En svo flutti hann
inn að Laugum í Sælingsdal og fór
að kenna þar. Hann kom þá til for­
eldra minna og spurði hvort hann
mætti taka mig með í þann skóla,
en á þeim árum vildi ég ekki fara að
heiman. En hann náði til þeirra sem
áttu erfitt með að læra á Laugum,
hann stimplaði ekki einstaklinginn
fyrir fram sem vonlausan, en það
viðhorf er mjög slæmt,“ segir Steini
og leggur áherslu á orðin.
Halldór og Jóhannes
Steini var á vertíð í Hólminum
fram til 1. maí þetta ár. Þá kom
hann aftur heim í Dalina og fór að
vinna hjá Jóhannesi Benediktssyni
sem rak fyrirtækið Tak í Búðardal.
Hann segist hafa litið mjög upp til
vinnuveitanda síns. „Það eru tveir
menn sem ég hef alltaf litið upp til,
annars vegar Halldór Guðmunds­
son heitinn í Magnússkógum og
hins vegar Jói Ben.“ Steini fór á
malara hjá Taki og vann á hjóla­
skóflum. Honum fannst gott að
vinna með höndunum og fannst
gaman í vinnunni. „Svo hætti ég
þarna en var á sumrin samt alltaf
í Taki. Ég vann í sláturhúsinu og
var svo ungur að það þætti barna­
þrælkun í dag,“ segir hann kíminn.
Afgreiddi
búfræðina fljótt
Hvað frekari skólagöngu varðar
segist Steini hafa ákveðið að fara
í búfræðinámið á Hvanneyri. En
ég setti met í stuttri skólavist, tók
þetta á tveimur vikum og fór þá
heim. Það átti ekki við mig að sitja
fastur á skólabekk, ég hafði enga
þolinmæði í það,“ segir hann. Árið
1995 réði hann sig svo í tamningar
austur í Landeyjar. „Það fannst
mér bæði áhugavert og fræðandi
því þar kynntist ég því hvernig
menn ræktuðu túnin sín og endur­
ræktuðu. Það er frábært að stunda
landbúnað þarna og ef mig lang­
aði að flytja eitthvert væri það
þangað. Ég kynntist barnsmóður
minni Ástu Kristínu Guðmunds­
dóttur þarna, hún var á næsta bæ.
Við fluttum saman heim til hennar
í Grímsnes og vorum þar til 1997
að við tókum við kúnum hér. Við
slitum samvistum nokkrum árum
síðar og eftir það var ég einn með
son okkar hér til 6 ára aldurs. Þá
flutti hann til Ástu en kom aftur
eftir að við Þórey tókum saman,“
segir Steini.
Svona á maður
ekki að gera
„Foreldrar mínir höfðu verið með
kýr og sauðfé, líklega voru þau að
jafnaði með tólf til fimmtán kýr.
Þegar þau hættu búskap voru þær
21 talsins og meðalbúið á landinu
var um 80 þúsund lítrar.“ Varstu
alveg ákveðinn í því að vilja taka
við? „Já, en eftir á veit ég að svona
á maður ekki að gera. Ég var að spá
í aðra jörð sem var betur byggð, en
var ráðlagt að fara frekar hingað
og byggja hús og svo fjós síðar. En
það er í raun mun betra að kaupa
sér jörð í fullum rekstri en að
byggja upp frá grunni, það veit ég
núna,“ segir hann hugsi. Við erum
tvö í þessu og Þórey annast mjalt­
irnar ein ef ég er ekki á staðnum.
Þórey skýtur inn í umræðuna að
henni finnist nauðsynlegt að þau
geti bæði gengið í öll verk. „Ef
Steini dettur úr leik verð ég að
geta farið í öll störf,“ segir hún.
„En ef Þórey leggst lasin er allt í
uppnámi,“ segir Steini og hlær.
Hættuástand
Ef eitthvað bjátar á geta komið
upp flóknar aðstæður. Eitt sinn
þegar Þórey var langt gengin með
seinna barn þeirra lenti Steini
í því að skjóta sig í fótinn. „Ég
skaut mig í tána,“ segir hann og
hlær að þessu svona löngu eftir
á. „Við vorum þarna með árs­
gamalt barn og annað væntan­
legt. Siggi á Vatni var hjá mér, við
vorum að stússast úti í fjárhúsum
og ég þurfti að skjóta hrút sem var
veikur. Ég segi áður glaðhlakka­
legur við Sigga að ég ætli nú ekki
að lenda í því sama og Kjartan í
Kringlu, að skjóta mig í tána. En
það var nákvæmlega það sem ég
gerði. Þetta var ekkert svo vont
fyrsta korterið en svo fór mér að
líða ansi illa, enda hafði kúlan
farið gegnum fótinn. Ég keyrði
sjálfur niður í Búðardal, veit ekki
hvernig ég fór eiginlega að því,“
segir hann og hlær. Á sama tíma
var Þórey á ferð gegnum bæinn
og sá grunlaus að eitthvað var um
að vera við heilsugæsluna. Henni
var þá hugsað til þess hvað það
hlyti að vera glatað að vera læknir
í Búðardal, þar væri mikið álag.
En þegar hún kom heim var syni
þeirra mikið niðri fyrir og sagði
formálalaust: „Pabbi skaut sig!“
Eftir að hafa náð sér af áfallinu og
fengið aðeins betri upplýsingar
hringdi hún í Steina, sem sagði
pollrólegur: „Ég er að koma.“
„Íslendingar þyrftu fyrst að verða svangir“
Fjölskyldan á Leiðólfsstöðum II; Sara Björk, Þórir Fannar, Aðalheiður Rós, Þórey
og Steini.
Unnsteinn Kristinn í fjósinu stoltur af nýbornum kálfi.