Skessuhorn - 20.12.2022, Blaðsíða 85

ÞRIÐJUDAGUR 20. DESEMBER 2022 85
að vera ríkur,“ segir hann hugsi.
Sturla sannarlega Ólsari
Það er ljóst þegar maður lítur
í kringum sig í húsi Aðalsteins
og Elsu að þau hafa hugsað vel
um það, það er fallegt og vel við
haldið. „Á fyrstu búskaparárunum
bjuggum við heima hjá foreldrum
Elsu en fengum svo leigða íbúð
sem amma hennar átti. Þar vorum
við í eitt til tvö ár þangað til við
keyptum þetta hús,“ segir Aðal­
steinn. Þetta var upphaflega byggt
árið 1954 af Böðvari Bjarnasyni,
föður Sturlu Böðvarssonar. Sturla
er sem sagt alinn upp hér, svo
hann er sannarlega Ólsari, það er
rétt að halda því að honum!“ segir
hann kíminn. Hjónin búa þarna nú
orðið ein, en eiga tvo brottflutta
syni. Sá eldri heitir Snæbjörn og
býr í Stykkishólmi þar sem hann
starfar sem iðjuþjálfi. En Hólmkell
Leó hefur hins vegar farið í fótspor
föður síns og vinnur við netagerð
í Hampiðjunni í Reykjavík. „Við
erum rosalega heppin með báða
strákana og eigum orðið tvö barna­
börn í Stykkishólmi, Elsu Signýju
og Garðar Loga Snæbjörnsbörn,“
segir Aðalsteinn.
Ekkert án peninga
Aðalsteinn hætti með netagerðina
árið 2009. „Í hruninu bremsaðist
allt,“ segir hann. „Menn áttu engan
pening, erlendu lánin þeirra stökk­
breyttust, menn drógu saman og
reyndu að borga skuldir sínar. Mitt
fyrirtæki fékk samt allt greitt, en
þetta var samt erfitt. Ég breytti því
til og fór að vinna í Hampiðjunni
þar sem ég var í sjö ár og kom bara
heim um helgar. Ég átti þá for­
eldra í Reykjavík sem ég gat búið
hjá,“ Aðspurður um hvort ekki hafi
verið erfitt að keyra alltaf á milli,
segir hann: „Þetta eru ákvarðanir
sem maður tekur af því peningarnir
verða að koma einhvers staðar frá.
Það er að hluta til rétt sem maður
hefur heyrt, að peningar séu ekki
allt, en án þeirra gerirðu ekkert,“
segir hann af festu.
Lífsgæðin
Aðalsteinn segir að fólk hafi mjög
mismunandi sýn á það hvað séu lífs­
gæði. „Spurningin er frekar hvað
þarf maður?“ Hann segist ekki hafa
séð eftir þeirri ákvörðun að vinna
svona lengi fyrir sunnan. „Ég er
þeirrar skoðunar að ef maður tekur
ákvörðun þá er hún rétt þótt hún
sé mögulega röng því það er betra
að taka ranga ákvörðun heldur en
enga,“ segir hann. „Ég komst alltaf
vestur, kynnti mér bara vel hvernig
veður og færð voru hverju sinni. Ég
var líka á góðum bíl, átti pikköpp.
Landsbyggðarfólk er ýmsu vant,
ég sé ekki alveg fyrir mér að Reyk­
víkingur myndi hafa gert þetta. En
maður valdi sér bara leiðina eftir
aðstæðum hverju sinni.“ Hann
nefnir annað dæmi um muninn
milli íbúa höfuðborgarsvæðis og
landsbyggðar. „Ég varð fyrir því
að fótbrjóta mig í sumar og þurfti
þá að fara í sjúkraþjálfun í Stykkis­
hólm. Þetta er um 140 km akstur
sem er svo sem allt í lagi, en auð­
vitað ansi skítt. En á sama tíma
finnst fólki í Reykjavík allt ómögu­
legt ef það fær ekki eitthvað inni í
sínu hverfi.“
Máritanía
Eftir árin sjö í Hampiðjunni bauðst
Aðalsteini nýtt og spennandi tæki­
færi til að nota kunnáttu sína á sviði
netagerðar. „Ég fór út á sjó við
Máritaníu í vestanverðri Afríku,“
segir hann. Hvernig kom það til?
„Ég hafði verið að spjalla við mann
sem ég þekkti og hann tengdist
útgerð á vegum hálfíslensks fyrir­
tækis þarna. Í framhaldinu fékk ég
símtal um hvort ég væri tilbúinn til
að koma, það vantaði trollmeistara
um borð, þ.e. einhvern til að hafa
yfirumsjón með veiðarfærum og
lagerhaldi. Ég ákvað að taka þessu
boði og hef verið á sjó síðan,“ segir
Aðalsteinn. Hann var svo á ýmsum
skipum sömu útgerðar við fisk­
veiðar á framandi slóðum þar sem
veiddur var m.a. makríll, hesta­
makríll og sardína. „Það er gott að
vera um borð í þessum skipum og
ágætt fólk í áhöfn, þar af yfirleitt
einhverjir Íslendingar.“ Voru bæði
karlar og konur í áhöfn? „Já,“ segir
Aðalsteinn. „Kokkarnir voru t.d.
gjarnan kvenkyns, enda var talið
að umgengnin væri miklu betri hjá
þeim! Svo var kvenlæknir á einu
skipinu og þernur líka, kannski
getur maður sagt að það hafi verið
2­4 konur af um 65 manna áhöfn.
Skipin voru stór, um 96 metrar á
lengd svo það reyndi ekki mikið á
sjóveiki.“
Ekkert hugsað
um Rússana
Aðalsteinn kynntist mörgu áhuga­
verðu fólki á þessum tíma og það
var frá ýmsum ólíkum menningar­
heimum. „Þótt við Íslendingar
getum t.d. alveg talist skrýtnir þá
förum við nokkuð vel með fólk,
en það gera ekki allir,“ segir hann.
„Þeim gekk t.d. illa að skilja það í
upphafi Rússunum um borð að það
væri alltaf nógur matur handa þeim.
En Íslendingarnir voru alltaf með
vel útilátið hlaðborð fyrir áhöfn­
ina, það þótti sjálfsagt. Ég hef siglt
með rússnesku skipi og þar tíðkast
sums staðar að skammta naumt um
borð.“ Um tíma var Aðalsteinn á
skipi sem heitir Navigator. „Það er
skip sem við náðum í úti í Króatíu.
Það var þá búið að vera í siglingum
um höfin, en var svo búið að liggja
þar í níu ár,“ segir hann. „Þetta
er skip sem norski viðskiptajöfur­
inn Kjell Inge Røkke lét smíða og
ætlaði svo að breyta vegna veiða
í Suður­Íshafi. Hann lét lengja
það en þá kom hrun og fleira svo
skipið dagaði uppi í Króatíu. Fyrir­
tækið sem ég var hjá tók þá við því
og kom því í toppstand. Það sem
bjargaði málunum var að um borð
voru nokkrir Rússar sem höfðu
verið launaðir af Norðmönnunum
og verið iðnir við að halda skipinu
við, mála, keyra vélarnar og þess
háttar,“ segir Aðalsteinn. „Það var
líka sérstakt að allt var á sínum stað
og engu búið að stela. En stundum
voru Rússar að selja úr skipum í
svona tilfellum til að hafa pen­
inga fyrir mat því það var þá ekkert
hugsað um þá og þeir jafnvel skildir
eftir.“
Rennandi blautt skip
Aðalsteinn á til fleiri ævintýra­
legar sögur frá fjarlægum slóðum
þar sem úthöldin eru 45­60 daga
löng. „Maður þurfti að setja sig
í gír í löndun eða slíku því málin
ganga mun hægar fyrir sig þar en
við erum vön hérna heima,“ segir
hann. „Svo er loftslagið líka eitt­
hvað sem maður þarf að venjast; á
nóttunni datt hitinn t.d. niður í 16
til 18 stig, og þá var maður bara í
flíspeysu, rakinn svo mikill. Skipin
voru hreinlega rennandi blaut!“
Þess skal getið að starfið kallar á
ferðalög á aðrar slóðir og sem dæmi
má nefna að hann fór í vinnuferð á
tveimur rússneskum skipum í febr­
úar síðastliðnum og dvaldi líka í
Noregi í fjórar til fimm vikur.
Argentína
Aðalsteinn ferðaðist líka talsvert
þegar hann vann hjá Hampiðjunni.
„Þá fór ég tvisvar til Argentínu að
vinna, fyrir kúnna fyrirtækisins og
alla leið suður til Patagóníu sem er
syðsti oddi Suður­Ameríku. Það er
bæði áhugavert og gaman að fara
á framandi slóðir. Það gerir mann
umburðarlyndari og þolinmóðari
og maður lærir að ekki er alltaf
hægt að hafa sitt fram með eftir­
rekstrinum, þetta gengur bara sinn
gang. Svo sér maður að það skiptir
í raun ekki máli hvaðan fólk er úr
heiminum, allir vilja einfaldlega
hafa ofan í sig og á og smá afgang
til að gera eitthvað utan vinnutím­
ans. Í Máritaníu sá maður t.d. að
Márarnir sem unnu ákveðin störf
um borð lifðu meira fyrir einn dag
í einu en við gerum. Þetta er skín­
andi fólk hins vegar, en bara önnur
menning,“ segir Aðalsteinn.
Að hreinsa hafið
Að undanförnu hefur Aðal­
steinn siglt á ný mið í óeiginlegri
merkingu. Hann er að vinna við
hreinsun hafsins, hvorki meira né
minna. Blaðamanni finnst ástæða
til að forvitnast nánar um þetta.
„Síðasta sumar var ég þrjá mánuði
í Kyrrahafinu að fiska upp plast á
vegum hollenskra samtaka sem
heita Ocean Cleanup. Það er í
gegnum norskt fyrirtæki sem ég
vinn hjá síðan árið 2021 og heitir
Mørenot,“ segir Aðalsteinn. Hann
fer af og til sem ráðgjafi til Litháen
á vegum fyrirtækisins þar sem net
sem notuð eru við plastveiðarnar
eru þróuð. „Ég þekki til ákveðinna
hluta,“ segir hann hógvær. „Þess
vegna er verið að ráða fugla eins og
mig í þetta. En ég er líka alltaf að
læra sjálfur. Þegar ég er farinn að
telja að ég kunni allt held ég að það
sé kominn tími á að hætta þessu,“
segir hann og brosir. „Í sumar var
ég í Litháen frá apríl og fram í
júlí og þar vorum við að vinna að
hönnun útbúnaðar til að fiska plast
með sem árangursríkustum hætti.
Það er nú eiginlega þannig að fyrst
þegar maður fer út fyrir túngarðinn
sér maður hvað heimurinn er stór.“
Sjómannsins eðli að
veiða sem mest
Á milli vinnutarna erlendis kemur
Aðalsteinn heim og er þá að vinna
með teikningar og tekur þátt í
fundum á vegum fyrirtækisins með
aðstoð fjarbúnaðar. Hann segir að
mikið af plastinu í hafinu komi frá
sjávarútvegi, en einnig frá landi.
Hvernig upplifun er það að sjá
mengunina raungerast í plastinu í
sjónum? „Það er frekar ógeðslegt,“
segir hann og sýnir blaðamanni
myndir sem hann hefur tekið á
skipunum. Netið sem notað er
virðist vera nokkurs konar poki
með vængjum fyrir framan sem
beina plastrekinu rétta leið. Er
búnaðurinn orðinn góður að þínu
mati? „Það er alltaf verið að þróa
hann og bæta,“ segir Aðalsteinn.
„Það vinnur mjög hæft fólk við
þetta, verkfræðingar og aðrir fag­
aðilar. En þarna koma ýmsar gerðir
af fólki að hugmyndavinnunni. Ég
segi yfirleitt mína skoðun hvort
sem mönnum líkar það eða ekki, en
beygi mig líka alveg undir ákvörðun
annarra ef þess þarf,“ segir hann.
Hann hefur sannarlega farið víða.
Farið til Busan í Suður Kóreu, til
Kanada, Bandaríkjanna, Grænlands
og Færeyja svo nokkuð sé nefnt. En
hann segist eiga eitt Norðurland­
anna eftir, það er Finnland. „Það er
sjómannsins eðli að veiða sem mest
og það er sama hvað það er,“ segir
hann þegar spurt er hvort þetta sé
hugsjónastarf.
Sjórinn tekur ekki
endalaust við
Aðalsteinn segir að plastið sem
fangað er sé grófflokkað úti á sjó og
endurunnið eins og hægt er. „Það
hafa til dæmis verið framleidd sér­
stök sólgleraugu úr endurunnu
plasti úr sjónum. Ocean Cleanup
vinnur líka með umhverfisstofnun­
inni Det Norske Veritas og plastið
er vottað að kröfum hennar þegar
það kemur í land. Þetta skiptir máli
upp á að koma því í verð. Svo er
líka verið að hreinsa ár og til þess
eru notaðir sérstakir prammar og
girðingar. Það er hins vegar erfitt
að fást við mengunaruppsprett­
una sjálfa, þ.e. sem er í löndum þar
sem ekki er skilagjald. En þegar
ég var krakki var sagt hér á Íslandi
að sjórinn tæki endalaust við. Svo
við ættum ekki að vera að dæma
aðra. En nú sér maður orðið mik­
inn mun á umgengninni svo sem ef
maður lítur í kringum sig hér inni
á Fróðárrifi. Þar sá maður áður alls
konar drasl en það sést ekki lengur.
Það er líka miklu betur passað upp
á hlutina við löndun í dag. Nú má
orðið bara henda lífrænu efni og
bylgjupappa í sjóinn, engu öðru.
Það er mikil bylting og það er
mikil vægt að bjóða upp á skilagjald
til að minnka freistnivandann sem
mest,“ segir Aðalsteinn að endingu.
gj/ Ljósm. gj og úr einkasafni.
Á Kyrrahafinu 2021.
Fiskað við strendur Afríku.
Plasti safnað á Kyrrahafi.