Úrval - 01.12.1952, Blaðsíða 40

Úrval - 01.12.1952, Blaðsíða 40
38 ÚRVAL stofna til vígbúnaðar til þess eins að nágrannar Þýzkalands fengju ekki þýzk vopn. En Vil- hjálmur krónprins greip hvað eftir annað í taumana, alltaf jafntrúaður á fullyrðingar Krupps, jafnvel eftir að prússar þurftu, í stríðinu við Austurríki 1866, að berjast við óvin, sem kom með fleiri kruppfallbyssur til orustu en þeir sjálfir. Jafn- framt hafði Krupp tekizt, fyrir áhrif Vilhjálms, að fá hálfrar miljónar dala ríkislán — sem var geipifé í þá daga — gegn tryggingu í vopnaafhendingum síðar. Áratug síðar, eftir sigur- inn í Frakklandi og eftir stjórn- arkreppuna 1875, voru Krupp- verksmiðjurnar orðnar stærsta iðnaðarfyrirtæki Prússlands, og á góðum vegi að verða það sem Alfred Krupp hafði markvíst stefnt að: „þjóðþrifafyrirtæki“ sem ríkið sótti til mest af vopn- um sínum, en gat jafnframt selt vopn til annarra landa til þess að viðhalda framleiðslugetu sinni óskertri þangað til að því kæmi að þýzka ríkið þyrfti á henni allri að halda. Það voru Hohenzollarnir sem höfðu rutt Krupp brautina. Kon- ungseinveldið fékk á þann hátt stuðning frá iðnaðarfjármagn- inu. Hagsmunirnir voru gagn- kvæmir. En seinna kom í ljós, að Krupp hafði tekizt að skapa sér öruggari fótfestu í Berlín en keisarinn. Hann hafði gætt þess að renna fleiri stoðum undir fyrirtæki sitt. Dóttur sína hafði hann gift æðsta prússneska em- bættismanninum í forsætisráðu- neytinu. Féhirðir keisarafjöl- skyldunnar hafði verið kosinn í stjórn verksmiðjanna. Áhrifa- miklir prússneskir uppgjafaher- foringjar fengu hóglífisstöður hjá verksmiðjunum. Valdamiklir embættismenn í Berlín fengu stöður fyrir syni sína. Eftir fá- eina áratugi var ekki einn ein- asti valdamikill embættismaður innan hers og utan, sem átti ekki náinn ættingja í þjónustu Krupps eða var ekki á einhvern hátt háður honum. Jafnframt hafði Krupp tekizt að bola burtu næstum öllum keppinautum sín- um. Og ekki aðeins það. Krupp hafði með fégjöfum til áróðurs tekið forustuna — að vísu aðeins á bak við tjöldin — í baráttunni fyrir því að gera Þýzkaland að flotaveldi. Hin félagslegu tengsl milli iðnaðarfjármagnsins í stjórn hergagnaverksmiðjanna og embættismannanna í Berlín voru þegar farin að bera ávöxt. En útflutningur hergagna var áfram mikilvægur þáttur í starf- semi Krupps, og þá eins og nú ruddi hann braut til pólitískra áhrifa. Krupp varð eitt mikil- vægasta verkfærið í heimsvalda- baráttu þýzku stjórnarinnar, jafnframt því sem verzlunar- pólitík Krupps hafði iðulega bein áhrif á valdapólitík stjórn- arinnar. Hér skulu nefnd tvö dæmi: Þegar Vilhjálmur II tók málstað búanna fyrir aldamótin
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116

x

Úrval

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Úrval
https://timarit.is/publication/1841

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.