Úrval - 01.12.1952, Side 72

70
ÚRVAL,
um spánverja mein. Dádýr éta
oft þessa mjúku stöngla og má
stundum sjá þau bíða hjá jurt-
inni, eins og þau hafi hugboð
um hvenær hún muni skjóta
stöngli.
Þessi saga, og sá skortur á
hugmyndaflugi sem einlienndi
samtímamenn Grúnspanns, varð
til þess að kasta rýrð á verk
prófessorsins. Sagt er að síð-
ustu orð hans á dánarbeðinu
hafi verið „Es schiesst doch!“
(hún skýtur samt!) sbr. hin
fleygu orð Galileos nokkrum
öldum áður: „Eppur si mouve!“
(hún snýst samt!), sem hann
tautaði í barm sér eftir að hann
hafði verið knúinn til að af-
neita kenningu sinni um að
jörðin snerist kringum sólina.
En sögusagnir af skotjúkka-
jurtinni, sem texasbúar kalla
„jumpin’ Yuccy“ (stökkjúkka),
eru lífseigar. Ein slík saga er
frá stjörnuturninum á Wilson-
f jalli nokkrar mílur fyrir sunn-
an Chilao Flat, þar sem stjörnu-
fræðingur var að leika sér að
skoða umhverfið í hinum mikla
stjömukíki turnsins milli þess
sem hann var að taka myndir
af plánetunni Merkúr; önnur
er frá skíðamanni sem villzt
hafði á leið sinni niður af
Watermanfjalli.
Með því að ég hafði séð og
ljósmyndað aðra sérkennilega
júkkajurt á þessum slóðum í
fyrra (afbrigðið hifurcata af
Yucca Whipplei), ákvað ég að
rannsaka skotjúkkajurtina og
ná af henni ljósmyndum, ef
unnt væri.
Með mér var aðstoðarstúlka
og reikuðum við með ljós-
myndavél um Chilao Flat í
marga daga. Við gáfum nánar
gætur að dádýrunum, sem virð-
ast á einhvern dularfullan hátt
fá hugboð um hvenær jurtin
skýtur stöngli. Og loks hlaut
þolinmæði okkar umbun, eins
og meðfylgjandi myndir sýna.
Myndavélin sem ég notaði
var sjálfvirk (automatisk)
Rolleiflex, sem tekur myndir
með sekúndu millibili, og þó að
tíminn sem myndirnar voru
teknar á væri aðeins Vioo úr sek-
úndu, hefur hinn skjóti vöxtur
stöngulsins valdið því að hann
er örlítið óskýr (hreyfður) á
myndunum. Undrunarsvipurinn
á stúlkunni, sem var vantrúuð á
þetta allt saman, er auðsær.
Harma ber að ljósmynda-
vélin skyldi ekki hafa ver-
ið búin að ná þeirri fullkomn-
un, sem hún hefur nú, á
dögum Grunspanns prófessors
— ef til vill hefði hann þá dáið
sælli og ánægðari. Einnig ber að
harma að vísindamenn skyldu
hafa verið eins efagjarnir á
hans tímum og raun ber vitni.
Vísindamenn nútímans vita, að
allt er mögulegt — hinn skjóti
vöxtur skotjúkkajurtarinnar
jafnt og fljúgandi kringlur frá
öðrum hnöttum — einkum ef
lýsingar á fyrirbrigðunum koma
frá áreiðanlegum athugendum
og þeim fylgja góðar ljósmyndir.