Úrval - 01.08.1956, Blaðsíða 35

UM NÝJA STRAUMA 1 SOVÉTBÓKMENNTUM
33
ferðilegi tilgangur gæfi efninu
gildi. Fráhvarfið frá þessari
stefnu stóð skammt í Rúss-
landi, og á stjórnarárum Stal-
íns varð hún aftur ráðandi og
það svo mjög, að nærri lá, að
hún gengi af allri list dauðri.
Það er ekki fyrr en á allra síð-
ustu árum, að þessu alræði sið-
fræðinnar hefur verið hnekkt að
nokkru leyti.
Nú má sjá þess merki, að
enn nýrri stefna í bókmenntum
sé að koma fram. Síðasta bók
Panova er sagan af Seriozha,
litlum dreng, sem hefur misst
föður sinn. Móðir hans er skóla-
kennari og giftist aftur. Seri-
ozha skortir öryggi í tilfinn-
ingalífi sínu, af því að móðir
hans hefur alltaf verið of önn-
um kafin til þess að geta sýnt
honum nægilegt ástríki. Hann
leitar halds hjá stjúpföður sín-
um, sem er næmgeðja og sýnir
honum vináttu. En þegar hjón-
in eignast annan dreng, verður
Seriozha veikur af eitlabólgu.
Áður en hann er orðinn frísk-
ur skiptir stjúpfaðir hans um
atvinnu og fjölskyldan verður
að flytja langt norður í land.
Seriozlia er skilinn eftir vetr-
arlangt hjá frænku sinni. Hon-
um er sagt að hann verði að
vera eftir af því að hann sé ekki
orðinn nógu frískur til þess að
þola ferðina, en með sjálfum
sér er hann sannfærður um, að
foreldrar hans skilji hann eftir
af því að þeim þyki vænna hvort
□—
um annað og um litla bróður
hans, Lenya, en hann. Tilfinn-
ingum hans er lýst í eftirfar-
andi kafla, sem hlýtur að vera
einstæður í Sovétbókmenntum:
Gremjan, sem hann bar í
brjósti til móður sinnar, var
sár, sem láta mundi eftir sig
ævilangt ör; og við hana bætt-
ist nú sektarvitund hans sjálfs:
hann var sekur. Auðvitað, hann
hlaut að vera verri en Lenya,
hann var með bólgna eitla, þess-
vegna yrði Lenya tekinn með,
en hann skilinn eftir.
Seriozha er margslungið lista-
verk, sem orkar sterkt á les-
andann. Bókin er einnig merki-
legt fyrirbrigði. Því að flytji
hún yfirleitt nokkurn boðskap,
þá er hann sá, að salt lífsins
og það sem mótar persónuleik-
ann sé ástin, hvort heldur hún
er þegin eða látin í té. Á þennan
mælikvarða er móðir drengs-
ins mæld og vegin — okkur er
ekki einu sinni sagt hvort hún
er dugleg í starfi sínu. Höfund-
ur leysir söguhnútinn á viðun-
andi hátt með því að láta sam-
úðarríkt hjarta stjúpföðurins
opna augu hans fyrir þörfum
drengsins. Þannig er uppistað-
an í sögunni hin sama og í sér-
hverri mannlegri harmsögu —
Sovétbókmenntirnar virðast að
lokum hafa fundið aftur leið að
hinu sammannlega, sem alltaf
var aðal rússneskra bókmennta
og gaf þeim alþjóðlegt gildi.
-a