Úrval - 01.08.1956, Blaðsíða 74

ÚRVAL
72
hljóta hollráð frá reyndum og
vitrum kennara. „Ef þú hefur
raunverulega yndi af tónlist,"
sagði hann, „þá skaltu ekki gera
hana að atvinnu. Leiktu aðeins
sjálfum bér til sálubótar og
yndisauka.“
Ég hef leikið á hljóðfæri mér
til yndisauka og einnig til fjár,
og ég veit því af eigin reynslu
hve rétt hann hafði að mæla.
Ég lék í kvikmyndahúsum á
timum þöglu myndanna, í kaffi-
húsum, kirkjum og um borð í
skemmtiferðaskipum; og ég hef
leikið í sígaunahljómsveit og í
virðulegri sinfóníuhljómsveit.
En ekkert hefur veitt mér
meiri ánægju en að leika í
heimahúsum með áhugasömum
félögum, sem komið hafa sam-
an til að iðka tónlist sér til
skemmtunar.
Það er sagt að til sé fólk sem
hafi enga ánægju af tónlist. Ég
hef aldrei hitt það fólk, en ég
hef heldur aldrei hitt barn, sem
ekki þykir góður rjómaís. Það
er til fólk, sem ekki hefur alizt
upp við tónlist, eða sem leiðist
að hlusta á Raknarök Wagners,
áttimdu sinfóníu Bruckners eða
ómstríðar kantötur; en er nokk-
ur til sem ekki hefur yndi af
þjóðlögum og jólasöngvum?
Þeir sem láta sér á sama
standa um alla tónlist fara
mikils á mis. Þeir eru eins og
litblindur maður á málverka-
sýningu. En vilji menn njóta
tónlistar til fulls þurfa þeir að
leggja að sér og hafa þolinmæði.
Fyrir mörgum árum kærði ég
mig ekki um að hlusta á tónlist
eftir Bach; mér fannst hún
þunglamaleg og sífelldar endur-
tekningar í henni. En svo neyddi
ég sjálfan mig til að hlusta á
verk hans. Ég gerði mér far um
að greina hina stórbrotnu bygg-
ingu tónverka hans — og nú
get ég hlustað á Bach klukku-
tímum saman. Það er kannski
ekki beinlínis ,,hvíld“ í að hlusta
á Bach — það krefst einbeit-
ingar; en launin er ríkuleg.
Til hvíldar og unaðar höfum
við hin rómantísku verk Chopins
og hina impressionisku drauma
Debussy; og svo er hin goð-
kynjaða tónlist Mozarts. Jafnvel
á þessa tónlist borgar sig að
hlusta af alúð. Ánægjan af því
að hlusta eykst mikið ef menn
hafa einhverja nasasjón af
nótnalestri og hljóðfæraskipan.
Einu sinni fannst mér bros-
legt að horfa á menn í hlióm-
leikasölum fylgjast með flutn-
ingi tónverka á nótum; stund-
um vögguðu þeir sér í takt við
tónlistina með lokuð augun og
sælusvip á andlitinu, og stund-
um áttu þeir til að „stjórna",
sessnautum sínum og öðrum ná-
lægum áheyrendum til mikillar
skapraunar.
En þetta var hamingjusamt
fólk; það naut tónlistarinnar til
fulls af því að það kunni skil á
henni. Nokkurra mínútna nótna-
lestur vekur ánægju og eftir-
væntingu, og svo er alltaf von
til þess að maður uppgötvi ein-