Læknaneminn - 01.10.1993, Page 16

Læknaneminn - 01.10.1993, Page 16
vefjagigt. í MFP eni til staðar aumir punktar yfir vöðva og við þreifingu em þessir pmiktar helaumir og sársaukann leiðir frá þeim til fjarlægs staðar. Athugið, að þetta er munurinn á “trigger points (MFP)” og “tender points”. Við vefjagigt em aumir blettir víðs vegar um líkamann, en í MFP aðeins yfir ákveðnum vöðva eða vöðvasvasði. Um fimmtungur sjúklinga með vefjagigt þjást af síþreytu heilkemiinu. RANNSÓKNIR Þar sem ekki em neinar sértækar rannsóknir til greiningar á vefjagigt, em raimsóknir aðeins gerðar til að útiloka aðra sjúkdóma, sem gefið gæm þau einkenni sem sjúklingur hefur. ORSAKIR VEFJAGIGTAR Þrátt fyrir miklar rannsóknir em orsakir vefjagigtai' enn óþekktar. Margir þætúr gætu átt hér hlut að máli, og raunar hafa rannsóknir sýnt fram á brenglanir á ýmsum þáttum líkmnsstarfseminnar. Svefn. I fyrstu skipulögðu rannsóknum, sem gerðar vora á vefjagigt, kom fram, að mjög skortir á dýpsta hluta svefnsins, svokallaðan “delta”-svefn. Svo virðist sem hraðari heilalínuritsbylgjur, svonefndar “alfa”-bylgjur “brjótist í gegn”, en þær tákna grynnri svefn. Þetta fyrirbrigði getur þó sést við aðra sjúkdóma, og er því ekki sértækt fyrir vefjagigt. Frískir einstaklingar eyða um 25% al' svefninum í alfa-svefni en vefjagigtarsjúklingar að meðaltali um 60%. Flægt er að framkalla vefjagigtareinkemii með því að svipta fríska einstaklinga djúpa svefninum (14) . Hormón. Konur era í miklum meirihluta þeirra sem fá vefjagigt. Meðalaldur við byrjun einkeima er 48 ár, sem er sami og við tíðahvörf. Hjá yngri konum með vefjagigt em snemmbær tíðahvörf algengari en búast mætti við. Meðal annana honnóna, sem gætu haft þýðingu, em kortisól, prólaktín og vaxtarhonnón (15) . Mælst hefur lækkað IGF-I (insulinlike growth factor I, somatomedin C) í senni vefjagigtarsjúklinga. Losun IGF-I er stjómað af vaxtarhormóni (growtli hormón, GH) og er "mediator" í verkun GII í líkamanum. IGF-I hefur áhrif á sykurefnaskipti og próteinuppbyggingu líkamans og má líkum að því leiða að röskun á starfsemi þessara honnóna geti leitt til einkenna frá stoðkerfinu (16). Efnaskipti. í vöðvasýnum frá vefjagigtar- sjúklingum virðist svo sem núnna magn af orkuríkum fosfötum (ATP og CP) sé til staðar í vöðvunmn en hjá frískum. Einnig er súrefnismagn minnkað (17). Súrefnisupplaka vöðva virðist lúns vegar vera eðlileg (18). Geðrænar ástæður. Gft hefur verið húð á vefjagigt sem geðsjúkdóm þótt það hugarfar hafí nokkuð breyst á síðustu árum. Á sálfræðiprófum eins og MMPI koma í ljós aukin merki um “hypokondríasis” og “depression”, en það er þó svipað við aðra króníska verkjasjúkdóma. Einungis lítill lúuú sjúklinga með vefjagigtareinkenni hefur greinanleg merki um geðsjúkdóm. Lengi hefur verið vitað, að fómarlömb hemaðar, svonefndir “shell shock”-sjúklingar, hafa cinkenni, sem um margt líkjast vefjagigt (19). Neuróhormónal ástæður. Dýraúlrauiúr benda til þess að serótónín hafi mikla þýðingu við svefnstjórnun og næmi fyrir sársauka. Sýnt hefur verið frarn á, að þétuú serótóníns í sermi er minnkuð hjá vefjagigtarsjúklingum, og margir álíta að það gegiú mikilvægu hlutverki. Substance P, neurópeptíð, sem hefur með sársaukaboð að gera, er hins vegar aukið hjá vefjagigtarsjúklingum, bæði í sermi og mænuvökva. Ákveðið samspil virðist vera á milli þessara tveggja efna (15). Onæmisfræðilegar ástæður. Ekki eru mjög áberandi breyúngar á ónæmiskerfinu við vefjagigt, en þó hafa fundist vægar brenglaiúr. M.a. hefur fundist hækkun á IL2, viss fjölgun á T-fmmum og fækkun á NK-framum (20). Krabbameinssjúklingar, sem meðhöndlaðir hafa verið með IL2, fá vefjagigtareinkenm (14). Sýkingar. Síþreyta (CFS) fylgir oft vefjagigl, en samband þessa ástands, t.d. við Akureyrarveikina, er vel þekkt. Einnig em mörg dæmi þess, að einkennin hafi byrjað eftir sýkingu. Ýmsar fíeiri orsakir hafa verið nefndar, en ljóst er, að emi vantar á að hægt sé að fnma ástæðm vefjagigtar. Margt bendir þó til að um geti verið að ræða samspil margra af áðumefndum þáttum. MEÐFERÐ OG HORFUR Engin sértæk meðferð er úl við vefjagigt, enda orsakir sjúkdómsins óþekktar. Meðferð vefjagigtar núðast því eingöngu við að Iina einkenni. Þar skipúr hugarfar sjúklings mestu máli, og þarf læknir að geta stutt sjúkling úl réttra lifnaðarhátta. Ömgg greining 14 LÆKNANEMINN 2 1993 46. árg.

x

Læknaneminn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Læknaneminn
https://timarit.is/publication/1885

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.