Læknaneminn - 01.10.1993, Síða 16

vefjagigt. í MFP eni til staðar aumir punktar yfir
vöðva og við þreifingu em þessir pmiktar helaumir og
sársaukann leiðir frá þeim til fjarlægs staðar. Athugið,
að þetta er munurinn á “trigger points (MFP)” og
“tender points”. Við vefjagigt em aumir blettir víðs
vegar um líkamann, en í MFP aðeins yfir ákveðnum
vöðva eða vöðvasvasði.
Um fimmtungur sjúklinga með vefjagigt þjást af
síþreytu heilkemiinu.
RANNSÓKNIR
Þar sem ekki em neinar sértækar rannsóknir til
greiningar á vefjagigt, em raimsóknir aðeins gerðar til
að útiloka aðra sjúkdóma, sem gefið gæm þau einkenni
sem sjúklingur hefur.
ORSAKIR VEFJAGIGTAR
Þrátt fyrir miklar rannsóknir em orsakir vefjagigtai'
enn óþekktar. Margir þætúr gætu átt hér hlut að máli,
og raunar hafa rannsóknir sýnt fram á brenglanir á
ýmsum þáttum líkmnsstarfseminnar.
Svefn. I fyrstu skipulögðu rannsóknum, sem
gerðar vora á vefjagigt, kom fram, að mjög skortir á
dýpsta hluta svefnsins, svokallaðan “delta”-svefn.
Svo virðist sem hraðari heilalínuritsbylgjur,
svonefndar “alfa”-bylgjur “brjótist í gegn”, en þær
tákna grynnri svefn. Þetta fyrirbrigði getur þó sést við
aðra sjúkdóma, og er því ekki sértækt fyrir vefjagigt.
Frískir einstaklingar eyða um 25% al' svefninum í
alfa-svefni en vefjagigtarsjúklingar að meðaltali um
60%. Flægt er að framkalla vefjagigtareinkemii með
því að svipta fríska einstaklinga djúpa svefninum
(14) .
Hormón. Konur era í miklum meirihluta þeirra
sem fá vefjagigt. Meðalaldur við byrjun einkeima er
48 ár, sem er sami og við tíðahvörf. Hjá yngri konum
með vefjagigt em snemmbær tíðahvörf algengari en
búast mætti við. Meðal annana honnóna, sem gætu
haft þýðingu, em kortisól, prólaktín og vaxtarhonnón
(15) .
Mælst hefur lækkað IGF-I (insulinlike growth
factor I, somatomedin C) í senni vefjagigtarsjúklinga.
Losun IGF-I er stjómað af vaxtarhormóni (growtli
hormón, GH) og er "mediator" í verkun GII í
líkamanum. IGF-I hefur áhrif á sykurefnaskipti og
próteinuppbyggingu líkamans og má líkum að því
leiða að röskun á starfsemi þessara honnóna geti leitt
til einkenna frá stoðkerfinu (16).
Efnaskipti. í vöðvasýnum frá vefjagigtar-
sjúklingum virðist svo sem núnna magn af orkuríkum
fosfötum (ATP og CP) sé til staðar í vöðvunmn en hjá
frískum. Einnig er súrefnismagn minnkað (17).
Súrefnisupplaka vöðva virðist lúns vegar vera eðlileg
(18).
Geðrænar ástæður. Gft hefur verið húð á vefjagigt
sem geðsjúkdóm þótt það hugarfar hafí nokkuð breyst
á síðustu árum. Á sálfræðiprófum eins og MMPI
koma í ljós aukin merki um “hypokondríasis” og
“depression”, en það er þó svipað við aðra króníska
verkjasjúkdóma. Einungis lítill lúuú sjúklinga með
vefjagigtareinkenni hefur greinanleg merki um
geðsjúkdóm.
Lengi hefur verið vitað, að fómarlömb hemaðar,
svonefndir “shell shock”-sjúklingar, hafa cinkenni,
sem um margt líkjast vefjagigt (19).
Neuróhormónal ástæður. Dýraúlrauiúr benda
til þess að serótónín hafi mikla þýðingu við
svefnstjórnun og næmi fyrir sársauka. Sýnt hefur
verið frarn á, að þétuú serótóníns í sermi er minnkuð
hjá vefjagigtarsjúklingum, og margir álíta að það
gegiú mikilvægu hlutverki. Substance P, neurópeptíð,
sem hefur með sársaukaboð að gera, er hins vegar
aukið hjá vefjagigtarsjúklingum, bæði í sermi og
mænuvökva. Ákveðið samspil virðist vera á milli
þessara tveggja efna (15).
Onæmisfræðilegar ástæður. Ekki eru mjög
áberandi breyúngar á ónæmiskerfinu við vefjagigt,
en þó hafa fundist vægar brenglaiúr. M.a. hefur
fundist hækkun á IL2, viss fjölgun á T-fmmum og
fækkun á NK-framum (20). Krabbameinssjúklingar,
sem meðhöndlaðir hafa verið með IL2, fá
vefjagigtareinkenm (14).
Sýkingar. Síþreyta (CFS) fylgir oft vefjagigl, en
samband þessa ástands, t.d. við Akureyrarveikina, er
vel þekkt. Einnig em mörg dæmi þess, að einkennin
hafi byrjað eftir sýkingu.
Ýmsar fíeiri orsakir hafa verið nefndar, en ljóst er,
að emi vantar á að hægt sé að fnma ástæðm vefjagigtar.
Margt bendir þó til að um geti verið að ræða samspil
margra af áðumefndum þáttum.
MEÐFERÐ OG HORFUR
Engin sértæk meðferð er úl við vefjagigt, enda
orsakir sjúkdómsins óþekktar. Meðferð vefjagigtar
núðast því eingöngu við að Iina einkenni. Þar skipúr
hugarfar sjúklings mestu máli, og þarf læknir að geta
stutt sjúkling úl réttra lifnaðarhátta. Ömgg greining
14
LÆKNANEMINN 2 1993 46. árg.