Læknaneminn


Læknaneminn - 01.10.1993, Blaðsíða 39

Læknaneminn - 01.10.1993, Blaðsíða 39
Þetta líkan skýrir sjúkdómsgangiim við seinberkla (post-primary tuberculosis). FARALDSFRÆÐIBERKLA Á öndverðri síðustu öld komst dánartala berkla upp í um 1% á Englandi eða 1000 manns á áii á hverja 100 000 sem voru þá á lít'i (3). Hlutur berkla af öllum dánarorsökmn var um 20-30%. Lítill vali er á að við svo háa dánartölu varð náttúruval, sem var þeim í vil sem besta höfðu mótstöðuna. Á íslandi eru fyrstu skráningargögn frá 1911 og fór dánartalan af völdum berkla upp í 217/100 000 árið 1925 en féll síðan (4). Er talið að minna þröngbýli innanhúss, bættur húsakostur almemit, betia viðurværi og betri sinitgát hafi átt hlut að máli. Lyfin áttu líka hlut að máli eins og sést á mynd 2 þar sem ferillimi lmígur lnaðar eftir 1946 (5). Nýgengi berklaveiki minnkaði líka hratt en hefur síðustu 10 árin staðið í stað. Hundraðshluti þeirra sem eru eða hafa verið crlendir ríkisborgarar, meðal berklaveikra, hefur aukist (5-6). Tíðni jákvæðra berklaprófa á íslandi síðustu áratugi kemur fram á mynd 3. Þar sést eins og vænta má að forðalind berklabaktería er miðaldra og eldra fólkið en meðal hinna yngri eru jákvæð próf fátíð. Hnig hjá áttræðum og níræðum sýnir minnkaðan hæfileika líkamans til að bregðast við túberkúlín prótínum en vitað er að einnútt þessir háöldruðu einstaklingar voru meira útsettir fyrir berklabakteríur og ættu því að Tföni á 100.000 Mynd 2. Dánartala (á 100.000) og nýgengi berkla á íslandi 1911-1989. vera oftar jákvæðir en aðrir (7). Á nokkrum áratugum hliðrast toppurinn á ferlinum til hægri ef ekki verður innllæði af fólki með jákvæð berklapróf frá löndum þar sem berklar eru enn landlægir. í 14 Evrópulöndum minnkaði nýgengi berkla um 5.4% árlega á árunum 1974-1991. Alveg nýlega hefur skráðum berklatilfellum fjölgað í 8 löndum til viðbótar, þ.e.: Austurriki, Danmörk, frlandi, Hollandi, Noregi, Ítalíu, Bretlíuidi og Sviss. Ástæðan er aukinn fjöldi tilfella meðal imiflytjenda frá löndmn þar sem berklar eru enn algengir. Eyðnifaraldurinn virðist einungis eiga hlut að tilfellaaukningunni á Spáni, á Ítalíu og í París (8). í Afríku er hins vegar enginn vafi á að eyðni á verulega stóran hlut í aukningu berkla þótt hugsanlega konú fleira úl. Þróunin í Austm-Afríku er ískyggileg og hefur fjöldi skráðra berklatilfella á tímabilinu 1984-1990 aukist um 86% í Tanzaníu, um 180% í Malawi, uin 140% í Burundi og 154% í Zambíu svo eiltlivað sé nefnt. Slík þróun er óhjákvæmileg þegar eyðnifaraldur berst úl landa þar sem verulegur hluú af fólki á frjósemisskeiði er smitaður af berklabakteríum. Svipuð þróim er í gangi í Rómönsku Ameríku úl dæmis á Haiú, Honduras og víðar í Mið- Ameríku og eyríkjum Karíbahafs. Áhyggjuefni er hin manmnarga Asía því þar verður aukningin svo gríðarleg ef sama þróun verður í þeim heimshluta. í Biuidaríkjunuin minnkaði nýgengi berkla í áratugi fram úl 1985. Frá þeim vendipunkti og úl áramóta 1991-1992 jókst nýgengi hins vegar alls um 18%. Þetta fyrirbæri er eins og áður segir ekki einskorðað við Bandaríkin þótt þróunin þar hafi vakið mesta athygli hérlendis. Árið 1991 voru 56% allra 20-29 30-39 40-49 50-59 60-69 70-79 80-89 90-99 Aldurshópar Mynd 3. Algengi jákvædra berklaprófa á íslandi eftir 10-ára aldurshópum. Tölurnar upp til sjötugs sýna algengiö eins og það var á árunum 1966-1985 en árgangarnir frá 70-99 ára voru berklaprófadir 1987. Algengið á aldrinum 6-16 ára hefur á síðasta áratug verið um 1 afhverjum 1000prófuðum. LÆKNANEMINN 2 1993 46. árg. 37
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96

x

Læknaneminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Læknaneminn
https://timarit.is/publication/1885

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.