Læknaneminn - 01.10.1993, Síða 57

HEIMILDIR
Til þess að auðvelda heilsuvemd af þessu tagi er
árangursríkast að nota vandaliðaða sjúkraskrá, en slík
skráningaraðferð minnir lækninn og aðra sjálfkrafa á
viss atriði í heilsuverndinni. A þennan hátt er
heilsuvemdin ekki “sérpakki” innan starfseminnar
heldur hluti af daglegri, kerfisbundinni vinnu á
heilsugæslustöðimii (31).
LOKAORÐ
Heilsuvemd er mjög yfirgripsmikið verkefni og
ekki sjálfgefið að allir hafi fullkomna yfirsýn yfir það.
Hér að framan hefur því verið stiklað á stóra og reynt
að skapa heillega mynd af heilsuvemd. Ljóst er að
heilsuvernd er stunduð af mörgum starfsstéttum,
hópum, félögum og einstaklingum þjóðfélagsins.
Enda þótt kveðið sé á um það í reglugerðum að starfsfólk
heilsugæslustöðva hafi umsjóti með tilteknum hluta
heilsuverndar, er hún stunduð af starfsfólki í nær
öllum sérgreinum læknisfræðinnar en á mismunandi
stigum. I gramiskólum hefur þótt óráðlegt að gera
heilbrigðisfræðslu að sérstakri kennslugrein, en leitast
við að efla heilbrigðisvimnd kemiara og nemenda og
sameina hana aimarri fræðslu (32). A sama hátt er
heilsuvemd hluti læknisfræðinnar, en það þýðir að
hún verður ekki kennd í einu afmörkuðu fræðasviði
innan læknadeildar heldur nátengd kennslu iiman
flestra greina hemiar.
Vísindamenn hafa lengi glímt við gátuna hvers
vegna risaaeðlur urðu aldauða. Þær era taldar hafa
lifað á þessari jörð í um 250 milljónir ára áður en þær
hurfu af sjónarsviðinu. Maðurimi (Homo sapiens)
hefur hins vegar verið að þróast í sína núverandi mynd
á aðeins 150 þúsund áram, en hann sér nú fram á
tortímingu sína, verði ekki gripið úl róttækra forvama.
Þessi þróun hefur einkum verið vegna mikillar
fólksfjölgunar og þeirrar staðreyndar að “framfarir”
hafa að sumu leyti leitt okkm í ógöngur eins og lýst er
svo vel í bókimii “Umbúðaþjóðfélagið” (33). Útlitið
virðist dökkt framundan, en við megum ekki gleyma
því að mikið hefur áumiist á imdanfömmn áram. Því
hefur verið lögð sérstök áhersla á að birta niðurstöður
imilendra raimsókna og tölulegra upplýsinga á sviði
heilsuvemdar í þessari samantekt. Þær niðurstöður
sýna, að okkur hefur tekist að fækka hefðbundnum
áhættuþáttum með aukinni þekkingu, fræðslu og
breyttum viðhorfum til heilbrigðis og umhverfis.
Núverandi vandi er hins vegar sá að nýjar hættur
blasa við og því nauðsynlegt að bregðast við þehn sem
fyrst. 0
1. Pétursson P. Heilbrigði. Heilbrigðismál 1991; 3: 18-
23.
2. Lee PR, Franks PE. Health and Disease in the
Community. In: Fry J, ed. Primary Care. London:
William Heinemann Medical Books Ldt 1980: 3-34.
3. Meadows DH, Meadows DL, Randers J, Behrens III
WW. The Limits to Growth. New York: Universe
Books, Publishers, 1972.
4. Caldicott H. If You Love This Planet A Plan to Heal
tlie Earth. New York: W.W. Norton & Company,
1992.
5. Nadakavukaren A. Man & Enviroment A Health
Perspective. 3. útg. Illions: Waveland Press, 1990.
6. Haglund BJA. Community Diagnosis and Prevention.
A cross-sectional study as a tool for the community
diagnosis process with special reference to
cardiovascular risk factors. Stockholm: Almqvist &
Wiksell International, 1985.
7. Carson R. Raddir vorsins þagna. (í þýð. Gísla
Ólafssonar) Reykjavík: Almenna bókafélagið, 1965.
8. Sigurðsson P. Forvöm, greining langvinnra sjúkdóma
og eftirlit með þeim. Samvinnuverkefni
Alþjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar og nokkurra
aðildarþjóða Læknablaðið 1983; 69: 217-33.
9. WHO Regional Office for Europe. Countrywide
integrated noncommunicable diseases intervention
program (CINDI). Report on tlie consultation on
CINDI policy development in Iceland. Reykjavík 8-9
April 1992.
10. Bentsen BG, Bruusgaard D, Evensen ÁR, Fugelli P,
Aaraas I. Aiimennmedisin. Fag og praksis. Oslo:
Gyldendal Norsk Forlag, 1991.
11. FowlerG. Prevention. In: Fry J, Hasler J, eds.
Primary Health Care 2000, Edinburgh: Churchill
Livingstone, 1986: 65-83.
12. Tulinius H. Faraldsfræði og heilsuvernd. Háskóli
fslands, Háskólaútgáfan, 1989.
13. íslensk heilbrigðisáætlun. Þingsályktun samþykktá
Alþingi 19. mars 1991. Heilbrigðis- og
tryggingamálaráðuneytið. Oddi hf. 1992.
14. World Health Organization. Targets for Health for
AII. Regional Office for Europe, Copenhagen 1985.
15. Ólafsson Ó. Forvamir og forgangsröðun í
heilbrigðisþjónustu. Heilbrigðisskýrslur. Fylgirit 1993
nr 2. Landlæknisembættið.
16. Reykdal S, Blöndal Þ. Tóbaksnautn í læknadeild -
venjurog viðhorf. Læknaneminn 1989; 42: 53-8.
17. Sigfússon N, Sigvaldason H, Guðmundsdóttirll,
Stefánsdóttir I, Steingrímsdóttir L, Þorsteinsson Þ,
Sigurðsson G. Breytingar á tíðni kransæðastífiu og
kransæðadauðsfalla á íslandi. Tengsl við áhættuþætti
og mataræði. Læknablaðið 1991; 77: 49-58.
18. Guðmundsson Ó. Tíminn og tárið. Islendingarog
LÆKNANEMINN 2 1993 46. árg.
55